2023-03-19 23:53:17 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
५.]
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम् ।
६९
मध्यप्रदेशास्तेभ्यो विलसत् योऽविरलः सरलपरिमल: बहुतरसरलवृक्षगन्धः तयुक्तो
ये बहुला बहुतरा गलन्तः स्वच्छमकरन्दविन्दवस्त एव कीलालजालं जलपूरम् 'पयः
कीलालममृतम् ' इत्यमरः । तेन पिच्छिला पूर्णा ये आलवाला वृक्षमूलगर्ता: तत्र
लुलिता लुब्धा ये मत्ता अलयो मत्तभ्रमरास्तेपां मालाः पतयः एताभित्र परं
मन्दानिलान्दोलनेन वाचालानि शब्दितानि दरं दलितानि फुल्लानि ललितानि यानि
वकुलमुकुलानि तेपु खेलन्त्यो याः कोकिलकुलविलासिन्यस्तासां कोमलालापेन
निखिलानि पूर्णानि वृशिखराणि तेपु मयूरनर्तनलीलासमूहस्तस्य सानुकूलनर्तनो-
त्साहहेतव इतस्ततश्चलन्तञ्चकोरास्तेषां चक्रेण युक्तं यथा स्यात्तथा गुञ्जन्त्यो याः
वृक्षस्थाः पक्षिण्यस्तासां पक्षस्य आत्मवर्गस्य वृद्धिर्यस्यां तामटवीमटन्नित्यप्रिनेणा-
न्वयः ।
गगन चुम्बनबद्धलक्ष्यविपुलफलाभारावलम्बनालम्बितान-
तजन्तुसंतोषपोषनिर्दोपभूषणाध्युषितनिःशेषसविशेषामृत-
वर्षस्पर्धिवर्धिष्णुरसरसालप्रियालहिन्तालतमालकृतमालवि-
शालशाल्मलमालूरशल्लकीशिरीषासनशमीशाकाशंशपाशो-
कचम्पकसुरदारकोविदारकर्णिकारसिन्दुवारबहुसारनिम्ब-
जम्बूदुम्बरकदम्बकरअसौभाअनवकुल निचुलकरुखर्जूरबी-
जपूरजम्बीरभाण्डारवानीरकाश्मीरनारङ्गकर्मरङ्गकदलीच-
न्दनालिंगितालवली
धात्रीवटकुटजपाटकाङ्कोलकंकोलचोल-
भल्लातकबिभीतक हरीतक्याम्रातक केतक कंकतवैकेंकतमधूकब-
न्धूकजयन्तीजपाश्वत्थकपित्थति न्तिणीनागकेसरादिदुस्तरा-
मरण्यानीं पर्यटन्महावराहस्कन्धारूढमुत्कटं रटन्तं करटं
वामतो विलोक्य ।
पुनरपि अटवीमेव वर्णयति पुनः फिंविशिष्टामटवीम् । गगनचुम्चने आकाशावं-
--
लोकने वज्रं लक्ष्यं यैस्ते उन्नतवृक्षास्तेषां ये विपुला : फलभारास्त एवालम्बनं तत्राव-
लम्विता ये अनन्ता जन्तवस्तेषां सन्तोषपोष एव निर्दोषभूपणं येषां तेष्वध्युषितः
स्थितो यो निःशेपः पूर्णः सविशेषो विविधस्वादुरमृतवर्षस्पर्धी अमृतादपि रमणीयो
4
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम् ।
६९
मध्यप्रदेशास्तेभ्यो विलसत् योऽविरलः सरलपरिमल: बहुतरसरलवृक्षगन्धः तयुक्तो
ये बहुला बहुतरा गलन्तः स्वच्छमकरन्दविन्दवस्त एव कीलालजालं जलपूरम् 'पयः
कीलालममृतम् ' इत्यमरः । तेन पिच्छिला पूर्णा ये आलवाला वृक्षमूलगर्ता: तत्र
लुलिता लुब्धा ये मत्ता अलयो मत्तभ्रमरास्तेपां मालाः पतयः एताभित्र परं
मन्दानिलान्दोलनेन वाचालानि शब्दितानि दरं दलितानि फुल्लानि ललितानि यानि
वकुलमुकुलानि तेपु खेलन्त्यो याः कोकिलकुलविलासिन्यस्तासां कोमलालापेन
निखिलानि पूर्णानि वृशिखराणि तेपु मयूरनर्तनलीलासमूहस्तस्य सानुकूलनर्तनो-
त्साहहेतव इतस्ततश्चलन्तञ्चकोरास्तेषां चक्रेण युक्तं यथा स्यात्तथा गुञ्जन्त्यो याः
वृक्षस्थाः पक्षिण्यस्तासां पक्षस्य आत्मवर्गस्य वृद्धिर्यस्यां तामटवीमटन्नित्यप्रिनेणा-
न्वयः ।
गगन चुम्बनबद्धलक्ष्यविपुलफलाभारावलम्बनालम्बितान-
तजन्तुसंतोषपोषनिर्दोपभूषणाध्युषितनिःशेषसविशेषामृत-
वर्षस्पर्धिवर्धिष्णुरसरसालप्रियालहिन्तालतमालकृतमालवि-
शालशाल्मलमालूरशल्लकीशिरीषासनशमीशाकाशंशपाशो-
कचम्पकसुरदारकोविदारकर्णिकारसिन्दुवारबहुसारनिम्ब-
जम्बूदुम्बरकदम्बकरअसौभाअनवकुल निचुलकरुखर्जूरबी-
जपूरजम्बीरभाण्डारवानीरकाश्मीरनारङ्गकर्मरङ्गकदलीच-
न्दनालिंगितालवली
धात्रीवटकुटजपाटकाङ्कोलकंकोलचोल-
भल्लातकबिभीतक हरीतक्याम्रातक केतक कंकतवैकेंकतमधूकब-
न्धूकजयन्तीजपाश्वत्थकपित्थति न्तिणीनागकेसरादिदुस्तरा-
मरण्यानीं पर्यटन्महावराहस्कन्धारूढमुत्कटं रटन्तं करटं
वामतो विलोक्य ।
पुनरपि अटवीमेव वर्णयति पुनः फिंविशिष्टामटवीम् । गगनचुम्चने आकाशावं-
--
लोकने वज्रं लक्ष्यं यैस्ते उन्नतवृक्षास्तेषां ये विपुला : फलभारास्त एवालम्बनं तत्राव-
लम्विता ये अनन्ता जन्तवस्तेषां सन्तोषपोष एव निर्दोषभूपणं येषां तेष्वध्युषितः
स्थितो यो निःशेपः पूर्णः सविशेषो विविधस्वादुरमृतवर्षस्पर्धी अमृतादपि रमणीयो
4