2023-03-19 23:53:16 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम् ।
भग्नोऽयमिति । चत्रांकुरवद्वधारावरं दुःसहं यदवस्करणं तुण्डेनोडियाकर्षणं
तेन भंगुरे चक्रे लसन्त्यौ ये कोटी धनुप अग्रभागौ ताभ्यां सकाशात्त्रुटन्ती ज्या
यस्य तद्धनुरपि कथं भन्न मितीत्युक्त्वा पुनः दृष्टवत्सीतामाह - हे सीते, धन्यया त्वया
स पक्षीन्द्रो जटायुः तथा युद्धयमानो दृष्टः । धार्मिकदर्शनाद्धन्यत्वम् । यो दशकण्ठ
एव कुञ्जरस्तच्छिरःसु सञ्चरणशीलः सिंह इति ॥ १५ ॥
तात त्वं निजतेजसैव गमितः स्वर्ग व्रज स्वस्ति ते
मस्त्वेकमिमां वधूहतिकथां तातान्तिके मा कृथाः ।
रामोऽहं यदि तद्दिनैः कतिपयैवडानमत्कन्धरः
सार्धं बन्धुजनेन सेन्द्रविजयी वक्ता स्वयं रावणः ॥ १६ ॥
सीताहतिं दशरथं मा श्रावयेति लज्जया वारयति- हे तात, त्वं निजतेजसैव
निजदर्पेणैव स्वर्ग गमितः प्रापितः व्रज । ते स्वस्ति । स्वर्गात्ते मोक्षोऽस्तु । परंतु
एकं निरुपमं त्वां प्रति ब्रूमः । किं तदित्याह- इमामिति । बन्धुजनेन कुम्भकर्णादिना
इन्द्रविजयी मेघनादस्तेन सहितः वक्ता शीघ्रं वदिष्यतीति ॥ १६ ॥
4. ]
५.
-
रामः-
वनेचरान्मृगान्विलोक्य । आः खलु दुरात्मनाममीषां
रूपेण मारीचिना प्रपञ्चमवलम्ब्य प्राणवल्लभाश्लेषतो विश्ले-
षितोऽहमिति अहं पुनः मृगीचक्रवधेन कुरङ्गाणां प्रिया वि
रहमुत्पादयामीति विचार्य -
अमोघाः कृष्टनालीकाः काननेषु मृगीवधे ।
us
रामः किं दूरघातीति सीतानयनशङ्कया ॥ १७ ॥
C
आस्तु स्यात्कोपपीडयो: ' इत्यमरः । अमोघा इति । काननेपु मृगीबवे मृगी-
चधनिमित्तं कृष्टा आकृष्टा ये नालीका वाणा: तस्य रामस्य तेऽमोघाः सफलाः ।
" नालीकशरमार्गणाः ' इति विश्वः । दूरान्न हननमिति चेत्तत्राह- दूरघाती दूरादेव
'हन्तुं शीलमस्य रामस्यास्तीति वाणसफलत्वदूरघातित्वयोः सतोरपि सांतानयनश-
कथा इमे नेत्रे सीतायाः नयने भवत इति तन्नेत्रसादृश्यमात्रमासां नेत्रे तिष्ठतीति
•तद्धनने स्त्रीयापराधः स्यादिति शङ्कया । इति किम् । प्राप्तदयावानभूदित्यर्थः ।
भग्नोऽयमिति । चत्रांकुरवद्वधारावरं दुःसहं यदवस्करणं तुण्डेनोडियाकर्षणं
तेन भंगुरे चक्रे लसन्त्यौ ये कोटी धनुप अग्रभागौ ताभ्यां सकाशात्त्रुटन्ती ज्या
यस्य तद्धनुरपि कथं भन्न मितीत्युक्त्वा पुनः दृष्टवत्सीतामाह - हे सीते, धन्यया त्वया
स पक्षीन्द्रो जटायुः तथा युद्धयमानो दृष्टः । धार्मिकदर्शनाद्धन्यत्वम् । यो दशकण्ठ
एव कुञ्जरस्तच्छिरःसु सञ्चरणशीलः सिंह इति ॥ १५ ॥
तात त्वं निजतेजसैव गमितः स्वर्ग व्रज स्वस्ति ते
मस्त्वेकमिमां वधूहतिकथां तातान्तिके मा कृथाः ।
रामोऽहं यदि तद्दिनैः कतिपयैवडानमत्कन्धरः
सार्धं बन्धुजनेन सेन्द्रविजयी वक्ता स्वयं रावणः ॥ १६ ॥
सीताहतिं दशरथं मा श्रावयेति लज्जया वारयति- हे तात, त्वं निजतेजसैव
निजदर्पेणैव स्वर्ग गमितः प्रापितः व्रज । ते स्वस्ति । स्वर्गात्ते मोक्षोऽस्तु । परंतु
एकं निरुपमं त्वां प्रति ब्रूमः । किं तदित्याह- इमामिति । बन्धुजनेन कुम्भकर्णादिना
इन्द्रविजयी मेघनादस्तेन सहितः वक्ता शीघ्रं वदिष्यतीति ॥ १६ ॥
4. ]
५.
-
रामः-
वनेचरान्मृगान्विलोक्य । आः खलु दुरात्मनाममीषां
रूपेण मारीचिना प्रपञ्चमवलम्ब्य प्राणवल्लभाश्लेषतो विश्ले-
षितोऽहमिति अहं पुनः मृगीचक्रवधेन कुरङ्गाणां प्रिया वि
रहमुत्पादयामीति विचार्य -
अमोघाः कृष्टनालीकाः काननेषु मृगीवधे ।
us
रामः किं दूरघातीति सीतानयनशङ्कया ॥ १७ ॥
C
आस्तु स्यात्कोपपीडयो: ' इत्यमरः । अमोघा इति । काननेपु मृगीबवे मृगी-
चधनिमित्तं कृष्टा आकृष्टा ये नालीका वाणा: तस्य रामस्य तेऽमोघाः सफलाः ।
" नालीकशरमार्गणाः ' इति विश्वः । दूरान्न हननमिति चेत्तत्राह- दूरघाती दूरादेव
'हन्तुं शीलमस्य रामस्यास्तीति वाणसफलत्वदूरघातित्वयोः सतोरपि सांतानयनश-
कथा इमे नेत्रे सीतायाः नयने भवत इति तन्नेत्रसादृश्यमात्रमासां नेत्रे तिष्ठतीति
•तद्धनने स्त्रीयापराधः स्यादिति शङ्कया । इति किम् । प्राप्तदयावानभूदित्यर्थः ।