2023-03-19 23:53:13 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
३. ]
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम् ।
वैदेही अदृष्टराजमन्दिराद्वहिर्व्यवहारतया बालभावाच्च दैव-
योगात् नौकासुखमनुभूय बने चरन्ती स्थलेऽपि भारा-
कान्ता सती नौः प्रचरतीति मन्यमानास्माभिरतः परमन-
यैव सुखप्रयाणं कर्त्तव्यं न पद्धयामिति बुद्ध्या रामभधिक-
त्याब्रवीत् ॥
वैदेहांति । वने जले, स्थल भूमौ ।
उपलतनुरहल्या गौतमस्यैव शापा-
दियमपि मुनिपत्नी शापिता कापि वा स्यात् ।
चरणनलिनसङ्गानुग्रहं ते भजन्ती
भवतु चिरमियं नः श्रीमती पोतपुत्री ॥ २० ॥
उपलेति । यदीत्यर्थे वाशब्दः । इयमपि । पोतपुत्री नौका चेत्केनापि
शापिता कापि मुनिपत्नी स्यात् तार्ह नोऽस्माकमेव श्रीमती भवतु सुखकारिणी
स्यात् । मुनिपत्नी मा भूदिति भावः । केव । गौतमस्य शापादुपुलतनुः पाषाण-
देहापि ते चरणनलिनसङ्गानुग्रहं भजन्ती सती अहल्येव । सा यथा शिलात्वं
त्यक्त्वा अहल्यात्वं याता तथेयं नौकापि मुनित्रीत्वमायातु अस्मदारोहणसुखा-
भावात् । इत्युक्तवत्यां सीतायाम् ॥ २० ॥
तिदैन्यं जनकात्मजायास्तत्रैव रामः सह लक्ष्मणेन ।
गोदावरीतीरसमाथितेषु वनेषु चक्रे निजपर्णशालाम् ॥ २१ ॥
दृष्ट्वेति । वनेषु दण्डकसंज्ञकेषु ॥ २१ ॥
एषा पंचवटी रघूत्तमकुटी यत्रास्ति पंचावटी
पान्थस्यैकघटी पुरस्कृततटी संश्लेषभित्तौ वटी ।
गोदा यत्र नटी तरङ्गितती कल्लोलचञ्चत्पुटी
दिव्यामोदकुटी भवाब्धिशकटी भूतक्रियादुष्कुटी ॥२२॥
O
दीपिकाख्यव्याख्योपेतम् ।
वैदेही अदृष्टराजमन्दिराद्वहिर्व्यवहारतया बालभावाच्च दैव-
योगात् नौकासुखमनुभूय बने चरन्ती स्थलेऽपि भारा-
कान्ता सती नौः प्रचरतीति मन्यमानास्माभिरतः परमन-
यैव सुखप्रयाणं कर्त्तव्यं न पद्धयामिति बुद्ध्या रामभधिक-
त्याब्रवीत् ॥
वैदेहांति । वने जले, स्थल भूमौ ।
उपलतनुरहल्या गौतमस्यैव शापा-
दियमपि मुनिपत्नी शापिता कापि वा स्यात् ।
चरणनलिनसङ्गानुग्रहं ते भजन्ती
भवतु चिरमियं नः श्रीमती पोतपुत्री ॥ २० ॥
उपलेति । यदीत्यर्थे वाशब्दः । इयमपि । पोतपुत्री नौका चेत्केनापि
शापिता कापि मुनिपत्नी स्यात् तार्ह नोऽस्माकमेव श्रीमती भवतु सुखकारिणी
स्यात् । मुनिपत्नी मा भूदिति भावः । केव । गौतमस्य शापादुपुलतनुः पाषाण-
देहापि ते चरणनलिनसङ्गानुग्रहं भजन्ती सती अहल्येव । सा यथा शिलात्वं
त्यक्त्वा अहल्यात्वं याता तथेयं नौकापि मुनित्रीत्वमायातु अस्मदारोहणसुखा-
भावात् । इत्युक्तवत्यां सीतायाम् ॥ २० ॥
तिदैन्यं जनकात्मजायास्तत्रैव रामः सह लक्ष्मणेन ।
गोदावरीतीरसमाथितेषु वनेषु चक्रे निजपर्णशालाम् ॥ २१ ॥
दृष्ट्वेति । वनेषु दण्डकसंज्ञकेषु ॥ २१ ॥
एषा पंचवटी रघूत्तमकुटी यत्रास्ति पंचावटी
पान्थस्यैकघटी पुरस्कृततटी संश्लेषभित्तौ वटी ।
गोदा यत्र नटी तरङ्गितती कल्लोलचञ्चत्पुटी
दिव्यामोदकुटी भवाब्धिशकटी भूतक्रियादुष्कुटी ॥२२॥
O