This page has been fully proofread once and needs a second look.

म. १०. अ. १०. सू. १२१ ]
 
अष्टमोऽष्टक:
 
येन॒ द्यौरु॒ग्रा पृ॑थि॒वी च॑ ह॒कदृ॒ळ्हा येन॒ स्व॑ःवः॑ स्तभि॒तं येन॒ नाक॑ः ।
 
कः॑ ।
यो अ॒न्तरि॑ते॒क्षे॒ रज॑सो वि॒मानःनः॒ कस्मै॑ दे॒वाय॑ ह॒विषा॑ विधेम ॥ ५ ॥

 
येन॑ । द्यौः । उ॒ग्रा । पृ॒थि॒वी । च॒ । इ॒दृ॒ळ्हा । येन॑ । स्त्र र॒व१॒॑रिति॑ स्वः॑ःवः॑ । स्त॒भि॒तम् । येन॑ । नार्कः ।
कः॑ ।
यः । अ॒न्तरि॑क्षे । रज॑सः । वि॒ऽमान॑ःनः॑ । कस्मै॑ । दे॒वाय॑ । ह॒विषा॑ । वि॒धेधे॒म॒ ॥ ५ ॥
 

 

 
V

 
[^v]
येन प्रजापतिना [^v]द्यौः अन्तरिक्षम् V[^v]म्ग्रा उद्भूर्णगूर्णं विशेषागहनरूपं वा । [^v]पृथिवी भूमिः [^v]
Veळ

[^v]दृळ्
हा येन स्थिरीकृता । [^v]स्वः स्वर्गश्च [^v]येन स्तभितं स्तब्धं कृतम् । यथाधो न पतति तथोपरि

अवस्थापितमित्यर्थः ॥ ' ग्रसितस्कभितस्तभित"०' इति निपात्यते ॥ तथा [^v]नाकः आदित्यश्च प्[^v]येन

अन्तरिक्षे स्तभितः । V[^v]यः च [^v]अन्तरिक्षे रजसः उदकस्य v[^v]विमानः निर्माता । तस्मै [^v]कस्मै

इत्यादि गतम् ॥
 
॥ ३ ॥
 
७५३
 

 
यं क्रन्द॑सी॒ अव॑सा तस्तभा॒ने अ॒भ्यैक्षैषे॑तां॒ मन॑सा॒ रेज॑माने ।
 

यत्राधि॒ सूर॒ उदि॑तो वि॒भाति॒ कस्मै॑ दे॒वाय॑ ह॒विषा॑ विधेम ॥ ६ ॥
 

 
यम् । क्रन्द॑सी॒ इति॑ । अव॑मासा । त॒स्त॒मा॒भा॒ने इति॑ । अ॒भि । ऐश्च॒क्षे॑ताम् । मन॑सा । रेज॑माने॒ इति॑ ।

यत्र॑ । अधि॑ । सूर॑ःरः॑ । उत्ऽइ॑तः । वि॒ऽभाति॑ । कस्मै॑ । दे॒वाय॑ । ह॒विषा॑ । वि॒धेधे॒म॒ ॥ ६ ॥
 

 

 
क्रन्दितवान् रोदितवाननयोः प्रजापतिरिति [^v]क्रन्दसी द्यावापृथिव्यौ । श्रूयते हि — 'यदरो-

दीत्तदनयो रोदस्त्वम्' (तंतै. ब्रा. २. २. ९. ४ ) इति । ते [^v]अवसा रक्षणेन हेतुना लोकस्य रक्षणार्
V
थं
[^v]
तस्तभाने प्रजापतिना सृष्टेंटे[^२] लब्धस्थैर्ये सत्यौ "[^v]यं प्रजापतिं [^v]मनसा बुद्धया अभ्यैक्षेताम् आवयो-

र्
महत्त्वमनेन इत्यभ्यपश्येताम् ॥ ' ईक्ष दर्शने ' । लङि अडादित्वादाचुद्युदात्तः[^३] । कीदृश्योंयौ द्यावा-

पृथिव्यौ । [^v]रेजमाने राजमाने दीप्यमाने ॥ आकारस्य[^४] व्यत्ययेनैत्वम् । अदुपदेशाल्लसार्वधातुकानु-

दात्तवे धातुस्वरः । यद्वा । लिटः कानच् । ' फणां च सप्तानाम्' (पा. सू. ६. ४. १२५ )

इत्येत्वाभ्यासलोपौ । 'छन्दस्युभयथा ' इति सार्वधातुकत्वाच्छप् । अत एव 'अभ्यस्तानामादिः
'
इत्यायुदात्तत्वम् ॥ [^v]यत्राधि यस्मिन्नाधारभूते प्रजापतौ [^v]सूरः सूर्य: V[^v]उदितः उदयं प्राप्तः सन्

[^v]
विभाति प्रकाशते ॥ उत्पूर्वांवादेतेः कर्मणि निष्ठा । ' गतिरनन्तर :रः ' इति गतेः प्रकृतिस्वरस्त्वम् ॥ तस्मै
V

[^v]
कस्मै इत्यादि सुज्ञानम् ॥
 
>
 

 
आपो॑ ह॒ य॑यद्बृ॑ह॒तवि॑तीर्विश्व॒माय॒न् गर्भ॒भं॒ दधा॑ना ज॒नय॑न्तीर॒ग्निम् ।
 

ततो॑ दे॒वानां॒ सम॑वर्त॒तासु॒रेक॒ःकः॒ कस्मै॑ दे॒वाय॑ ह॒विषा॑ विधेम ॥ ७ ॥

प॑ःपः॑ । ह॒ । यत् । बृह॒तीः । विश्व॑म् । आय॑न् । गर्भ॑म् । दधा॑नाः । ज॒नय॑न्तीः । अ॒ग्निम् ।
तत॑

ततः॑
। दे॒वाना॑म् । सम्। अ॒व॒र्त॒त॒ । वर्तत॒ । असु॑ःसुः॑ । एक॑ःकः॑ । कस्मै॑ । दे॒वाय॑ । ह॒विवा॑षा॑ । वि॒धेमधे॒म॒ ॥ ७ ॥
 
V

 
[^v]
बृहती:तीः बृहत्यो महत्यः ॥ जसि ' वा छन्दसि' इति पूर्वसवर्णदीर्घः । 'बृहन्महतोरुप-

संख्यानम् ' इति ङीप उदात्तत्वम् ॥ अग्निम् । उपलक्षणमेतत् । अग्न्युपलक्षितं सर्वं वियदादि-
२. ग भ५ - स्तब्धे ।
 
३. त-भ- अजादित्वादानुदात्तः ।
 

 
[^
]. ग-त१.२.३.६.८ -मु- स्तंभितः
 

[^२]. ग भ५ – स्तब्धे ।
[^३]. त-भ- अजादित्वादानुदात्तः ।
[^
]. त-भ-अकारस्य ।
 
+ ४-४८