Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric /80

24
 
A Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric
 
नायं सुधांशुः ? किं तर्हि ? सधांशुः प्रेयसी-मुखम् ।

Isn't it the moon? (Then) what's this?

This is my love's moon-face.
 

 
eg 2. nedamṃ nabho-mandḍalam amburāsir
śiri
nemās ca tārā nava-phena-punjāh.
bhaṃgāḥ.
nāyamṃ śaśī kuṇḍalitaḥ phanindro
ṇīndro
nāsau kalankaḥ śayito murāriḥ.

नेदं नभोमण्डलमम्बुराशिरि नेमाश्च तारा नवफेनभंगाः ।

नायं शशी कुण्डलितो फणीन्दोद्रो नासौ कलंकः शयितो मुरारिः ॥
 

 
It's not the expanse of the sky, but the ocean,

These are not the stars, but foams in accumulation;

It's not the moon, but the serpent-king coiled,

That's not a black spot, but Lord Murāri lying in bed.
 

 
In the first example, the face of the lady love, compared to the

moon, has been denied and then it has been established as the

moon itself.
 

 
In the second example, all the objects of description (like the

sky, the stars, the moon and the black spot) have been denied and

then other objects similar to these in form or quality have been
established.
 

established.
 
Definitions
 

 
अपह्ननु तिरपह्नुत्य किञ्चिदन्यार्थदर्शनम् । का. २.३३४

 
अपह्नुतिरभीष्टा च किञ्चिदन्तर्गतोपमा ।
 

भूतार्थापह्नवादस्याः क्रियते चाभिधा... ॥ भा. का. ३.२१

 
अपह्ननुतिरभीष्टा च किञ्चिदन्तर्गतोपमा
।
भूतार्थापह्नवेनास्या निबन्धः क्रियते बुधैः ॥ अ. सं.
५
 
समेन वस्तुनाऽन्यापलापोऽपहृह्नुतिः । का. सू. ४.३.५

अतिसाम्यादुपमेयं यस्यामसदेव कथ्यते सदपि
 
५
 

उपमानमेव सदिति च विज्ञेयापहृह्नुतिः सेयम् ॥ रु. का. ८.५७

 
अन्यदर्पयितुं रूपं वर्णनीयस्य वस्तुनः ।
 

स्वरूपापह्नवो यस्यामपह्ननु तिरसौ मता ॥ व. ३.५६

 
अपह्ननुतिरपहृह्नुत्य किञ्चिदन्यार्थदर्शनम् । स. ४.४१

 
पदार्थैथलोपोऽपह्नुतिः। शृ. १०
 
Google
 
Digitized by
 
Original from
UNIVERSITY OF MICHIGAN