2023-03-30 14:43:43 by ramamurthys
This page has been fully proofread once and needs a second look.
तद्रूपकमारोपे यत्रापह्नूयते न तद्विषयः ।
आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।
उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ प्र. य. ३७१
रूपकं रूपितारोपाद्विषये निरपह्नवे । सा. १०.२८
सादृश्याद् भेदेनारोपो रूपकम् । वा. का. ३
तद्रूपकमभेदो यो उपमानोपमेययोः । अ. शे. ४,३
आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।
उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ चि.
विषय्यभेदताद्रूप्यरञ्जनं विषयस्य यत् ।
रूपकं तत्रिधाधिक्यन्यूनत्वानुभयोक्तिभिः ॥ कु. ५.१७
रूपकन्तु तत् यत्तादात्म्यं द्वयोः । अ. कौ. ८.२३६
उपमेयतावच्छेदकपुरस्कारेणोपमेये शब्दानिश्चीयमानमुपमानतादात्म्यं
रूपकम् । र. २
तद्रूपकं त्वभेदः स्यादुपमानोपमेययोर्यत्र । अ-को. २१
<headword>ललित</headword>
ललितम् Lalitam : The Graceful :
The word lalita (√lal ta <kta) literally means beautiful, pretty, graceful,
charming etc. When the phonetic quality is perfectly befitting to the
semantic aspect of the expression, the figure of speech is called
Lalita. Bhoja's treatment of Racanā shows that Lalita is but a variety
of Racanā.
eg 1. kaṇṭakenaiva kaṇṭakam.
कण्टकेनैव कण्टकम् ।
A nail has to be uprooted by a nail.
e.g.. lalita-lavaṅga-latā-pariśīlana-komala-malaya-samīre
madhukara-nikara-karambita-kokila-kūjita-
kuñja-kuṭīre
viharati haririha sarasa-vasante ...
ललित-लवङ्गलता-परिशीलन-कोमलमलयसमीरे
मधुकर-निकर-करम्बित-कोकिल-कूजित-
कुञ्जकुटीरे
विहरति हरिरिह सरसवसन्ते ...
Soft sandal mountain winds caress quivering vines of clove,
Forest huts hum with droning bees and crying cuckoos,
When spring's mood is rich, Hari roams here.
आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।
उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ प्र. य. ३७१
रूपकं रूपितारोपाद्विषये निरपह्नवे । सा. १०.२८
सादृश्याद् भेदेनारोपो रूपकम् । वा. का. ३
तद्रूपकमभेदो यो उपमानोपमेययोः । अ. शे. ४,३
आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।
उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ चि.
विषय्यभेदताद्रूप्यरञ्जनं विषयस्य यत् ।
रूपकं तत्रिधाधिक्यन्यूनत्वानुभयोक्तिभिः ॥ कु. ५.१७
रूपकन्तु तत् यत्तादात्म्यं द्वयोः । अ. कौ. ८.२३६
उपमेयतावच्छेदकपुरस्कारेणोपमेये शब्दानिश्चीयमानमुपमानतादात्म्यं
रूपकम् । र. २
तद्रूपकं त्वभेदः स्यादुपमानोपमेययोर्यत्र । अ-को. २१
<headword>ललित</headword>
ललितम् Lalitam : The Graceful :
The word lalita (√lal ta <kta) literally means beautiful, pretty, graceful,
charming etc. When the phonetic quality is perfectly befitting to the
semantic aspect of the expression, the figure of speech is called
Lalita. Bhoja's treatment of Racanā shows that Lalita is but a variety
of Racanā.
eg 1. kaṇṭakenaiva kaṇṭakam.
कण्टकेनैव कण्टकम् ।
A nail has to be uprooted by a nail.
e.g.. lalita-lavaṅga-latā-pariśīlana-komala-malaya-samīre
madhukara-nikara-karambita-kokila-kūjita-
kuñja-kuṭīre
viharati haririha sarasa-vasante ...
ललित-लवङ्गलता-परिशीलन-कोमलमलयसमीरे
मधुकर-निकर-करम्बित-कोकिल-कूजित-
कुञ्जकुटीरे
विहरति हरिरिह सरसवसन्ते ...
Soft sandal mountain winds caress quivering vines of clove,
Forest huts hum with droning bees and crying cuckoos,
When spring's mood is rich, Hari roams here.