Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric /194

138
 
A Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric
 
तद्रूपकमारोपे यत्रापह्रनूयते न तद्विषयः ।

आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।
 

उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ प्र. य. ३७१

रूपकं रूपितारोपाद्विषये निरपह्नवे । सा. १०.२८

सादृश्याद् भेदेनारोपो रूपकम् । वा. का. ३

तद्रूपकमभेदो यो उपमानोपमेययोः । अ. शे. ४,३

आरोपविषयस्य स्यादतिरोहितरूपिणः ।

उपरञ्जकमारोप्यमाणं तद्रूपकं मतम् ॥ चि.

विषय्यभेदताद्रूप्यरञ्जनं विषयस्य यत् ।
 

रूपकं तत्रिधाधिक्यन्यूनत्वानुभयोक्तिभिः ॥ कु. ५.१७

रूपकन्तु तत् यत्तादात्म्यं द्वयोः । अ. कौ. ८.२३६

उपमेयतावच्छेदकपुरस्कारेणोपमेये शब्दानिश्चीयमानमुपमानतादात्म्यं
 

रूपकम् । र. २
 

तद्रूपकं त्वभेदः स्यादुपमानोपमेययोर्यत्र । अ-को. २१
 

 
<headword>ललित</headword>
 
ललितम् Lalitam : The Graceful :
 

 
The word lalita (√lal ta <kta) literally means beautiful, pretty, graceful,

charming etc. When the phonetic quality is perfectly befitting to the

semantic aspect of the expression, the figure of speech is called

Lalita. Bhoja's treatment of Racanãā shows that Lalita is but a variety

of Racanā.
 

 
eg 1. kantṇṭakenaiva kantakam.
 
ṇṭakam.
कण्टकेनैव कण्टकम् ।
 

A nail has to be uprooted by a nail.
 

e.g.. lalita-lavanṅga-latā-parisiśīlana-komala-malaya-samire
īre
madhukara-nikara-karambita-kokila-kūjita-kun
kuñja-kutire
 
ṭīre
viharati haririha sarasa-vasante...
 
...
ललित - -लवङ्गलता - -परिशीलन -कोमलमलयसमीरे

मधुकर - -निकर-करम्बित- कोकिल-कूजित-

कुञ्जकुटीरे

विहरति हरिरिह सरसवसन्ते ...
 

Soft sandal mountain winds caress quivering vines of clove,

Forest huts hum with droning bees and crying cuckoos,

When spring's mood is rich, Hari roams here.
 
Google
 
Digitized by
 
Original from
 
UNIVERSITY OF MICHIGAN