Handbook of Classical Sanskrit Rhetoric /128

72
 
A Handbooeg 1. ayaṃ sa raśanotk of Classical Sanskrit Rhetoric
 
eg 1. ayam sa raśanotkarsiarṣī / piīna-stana-vimardanah.
ḥ.
nābhyurriū-jaghanasparstśī / niīviī-visramsanahṃsanaḥ karah.
ḥ.
 
अयं स रशनोत्कर्षी / पीनस्तनविमर्दनः ।

नाभ्युरू - जघनस्पर्शी / नीवीविस्रंसनः करः ॥
 

 
This is the hand that pulled the girdle,

Pressed the breasts so ample,
 

Touched the navel, loins and buttocks

And then loosened the waist-knot
 

 
The context of the verse is as follows:
 

 
After the great killing of the Mahābhārata war the ladies of the

Kaurava family have come to the battle-field in search of their dear

and near ones; here one widowed wife laments thus after finding

the severed hand of her husband killed therein.
 

 
2. bhayādagnis tapati bhayāt tapati sūryat tapati sūrḥ.
bhayah.
 
bhāyadidindraś ca vaāyuś ca mṛtyur dhāvati pañcamaḥ.

 
भयादग्निस्तपति / भयात्तपति सूर्यः ।

भयादिन्द्रश्च वायुश्च / मृत्युर्धावति पञ्चमः ॥
 

 
For fear of him the fire gives heat, the sun shines

For fear of him Indra, the celestial king reigns,

Väyu, the wind God flows
 

And the God of death brings blows.
 

 
Definitions
 

 
ऊर्जस्वि रुढाहंकारं युक्तोत्कर्षं च तत् त्रयम् । का. २.२७५

 
अनौचित्यप्रवृत्तानां कामक्रोधादिकारणात् ।
 

 
भावानां च रसानां च बन्ध ऊर्जस्वि कथ्यते ॥ का. स. ८.५
 

 
ऊर्जस्वि-उदात्ताभिधानं पौर्वापर्यप्रणीतयोः ।
 

अलंकरणयो र्भूषणत्वं तद्वन्न विद्यते ॥ म. ३.२२
 

 
रमभावतदाभासतत्प्रशमानां निबन्धे रसवत् प्रेय ऊर्जस्वि समाहितानि ॥ अ. स. ८३
 

 
रसभावतदाभासभावशान्तिनिबन्धनाः ।
 

 
रसवत्प्रेयऊर्जस्विसमाहितमयाभिधाः । च. ५.११२
 

 
रसवत्प्रेयऊर्जस्विसमाहितमितिक्रमात् ।
 

रसभावरसाभासभावाभासस्य वर्णना ॥ सा. १६.६६
 
Digitized by Google
 
Original from
UNIVERSITY OF MICHIGAN