2023-03-22 06:42:19 by Rupa shandilya
This page has been fully proofread once and needs a second look.
पीयूषलहरीव्याख्यासहिता ।
अपि द्रागांविद्याद्रुमदलनदीक्षागुरुरिह
प्रवाहस्ते वारां श्रियमयमपारां दिशतु नः २
दरिद्राणामिति । भो गङ्गे, इहास्मिन् लोके ते तव वारां अपां
'आपः स्त्री भृम्नि वार्वारि' इत्यमरः । अयं पुरोवर्ती सनिकृष्ट
इदंशब्दार्थः । तदुक्तम् 'इदमस्तु सन्निकृष्टं समीपतरवर्ति चैतदो
रूपम् । अदसस्तु विप्रकृष्टं तदिति परोक्षे विजानीया' दिति ।
प्रवाहो निर्झरः । 'प्रवाहो निर्झरो झरः' इत्यमरः । नः अस्माकं
अपारां अनन्तां श्रियं दिशतु ददातु। 'दिश अतिसर्जने' इति
धातोः प्रार्थनायां लोट् । अतिसर्जनं दानम् । किं कुर्वन्सन् ।
दृष्टिसरणि नेत्रमार्गम् । 'सरणिः पद्धतिः पद्येत्यमरः । सकृदपि
एकवारमपि गतः सन् प्राप्तः सन् दरिद्राणां रङ्काणां दैन्यं
दीनताम् । अथानन्तरं दुर्वासनहृदां दुष्टा वासना यस्य तद्दुर्वा-
सनं तादृशं हृत् येषां तेषां । 'स्वान्तं हृन्मानसं मनः' इत्यमरः ।
दुरितमपि पापमपि । 'अंहोदुरितदुष्कृत' मित्यमरः । द्रुतं शीघ्रं
दूरीकुर्वन् । अभूततद्भावे च्विः । 'कुगती' ति समासः । कथंभूतः
प्रवाहः । द्रागाविद्याद्रुमदलनदीक्षागुरुः आसमन्तादविद्याः
मायाः आविद्याः । अखिला अविद्या इत्यर्थः । मायाबहुत्वे
प्रमाणं तु 'इन्द्रो मायाभि' रिति श्रुतौ बहुवचनम् । अतएव तत्त्व-
ज्ञानादेकस्य मुक्तौ कृत्स्नमुक्तिप्रसङ्गः स्यात् । मायैक्येन तन्नि-
वृत्तौ क्वापि संसाराभावादिति शङ्कालेशोऽपि नेति शंकरभा-
प्यादिग्रन्थेभ्योऽवधेयमिति दिक् । तद्रूपो यो द्रुमः वृक्षः तस्य
१ द्रागाविद्यम इति पाठः ।
FOUNDED
1917
॥ तंजस्वि नावधीतमस्तु ॥
Bhandarkar Oriental
Research Institute
अपि द्रागांविद्याद्रुमदलनदीक्षागुरुरिह
प्रवाहस्ते वारां श्रियमयमपारां दिशतु नः २
दरिद्राणामिति । भो गङ्गे, इहास्मिन् लोके ते तव वारां अपां
'आपः स्त्री भृम्नि वार्वारि' इत्यमरः । अयं पुरोवर्ती सनिकृष्ट
इदंशब्दार्थः । तदुक्तम् 'इदमस्तु सन्निकृष्टं समीपतरवर्ति चैतदो
रूपम् । अदसस्तु विप्रकृष्टं तदिति परोक्षे विजानीया' दिति ।
प्रवाहो निर्झरः । 'प्रवाहो निर्झरो झरः' इत्यमरः । नः अस्माकं
अपारां अनन्तां श्रियं दिशतु ददातु। 'दिश अतिसर्जने' इति
धातोः प्रार्थनायां लोट् । अतिसर्जनं दानम् । किं कुर्वन्सन् ।
दृष्टिसरणि नेत्रमार्गम् । 'सरणिः पद्धतिः पद्येत्यमरः । सकृदपि
एकवारमपि गतः सन् प्राप्तः सन् दरिद्राणां रङ्काणां दैन्यं
दीनताम् । अथानन्तरं दुर्वासनहृदां दुष्टा वासना यस्य तद्दुर्वा-
सनं तादृशं हृत् येषां तेषां । 'स्वान्तं हृन्मानसं मनः' इत्यमरः ।
दुरितमपि पापमपि । 'अंहोदुरितदुष्कृत' मित्यमरः । द्रुतं शीघ्रं
दूरीकुर्वन् । अभूततद्भावे च्विः । 'कुगती' ति समासः । कथंभूतः
प्रवाहः । द्रागाविद्याद्रुमदलनदीक्षागुरुः आसमन्तादविद्याः
मायाः आविद्याः । अखिला अविद्या इत्यर्थः । मायाबहुत्वे
प्रमाणं तु 'इन्द्रो मायाभि' रिति श्रुतौ बहुवचनम् । अतएव तत्त्व-
ज्ञानादेकस्य मुक्तौ कृत्स्नमुक्तिप्रसङ्गः स्यात् । मायैक्येन तन्नि-
वृत्तौ क्वापि संसाराभावादिति शङ्कालेशोऽपि नेति शंकरभा-
प्यादिग्रन्थेभ्योऽवधेयमिति दिक् । तद्रूपो यो द्रुमः वृक्षः तस्य
१ द्रागाविद्यम इति पाठः ।
FOUNDED
1917
॥ तंजस्वि नावधीतमस्तु ॥
Bhandarkar Oriental
Research Institute