2022-10-31 05:02:11 by Dhunee_Sarayu
This page has been fully proofread once and needs a second look.
७३
निवृ[^१] त्तबाधां कुरुषे न राधामुपेन्द्र वज्रादपि दारुणोऽसि ॥१०॥
सरति । उत्कम्पत्युद्भ्रमतिभ्यां वेपथुः । ताम्यतिना स्वेदः । ध्यायतिपततिभ्यां स्तम्भः।
पततीति वैपरीत्
इत्येवमष्टौ सात्त्विका भावाः प्रदर्शिता भवन्ति । सन्मनस्तत्प्रभवाः सात्त्विकाः ।
इदमाकूतम् । त्वय्यारोपितमनस्का त्वया जीवनीयेति । अन्यथा आश्रितत्यागलक्षणं
दूषणमपीति भावः ॥ शार्दूलविक्रीडितं वृत्तम् । अत्र दीपकमलंकारः । विप्रलम्भाख्यः
शृङ्गारो रसः । अत्र पूर्वार्धेन स्थायिभावा उक्ताः । तदुक्तम्
त्साहौ भयं तथा । जुगुप्सा
पूर्वत एव उक्ताः ॥ अहमित्याद्यनुकूलो नायको दक्षिणो वा । उत्कण्ठिता नायिका ।
सखी दूतीत्वेन सहायिनी । तल्लक्षणम्
स्वतन्त्रा विधवा दासी दुष्टा प्र
सिद्धये
द्यहृद्य अश्विनीसुतसुन्दर ततोऽप्यधिक
त्तबाधां निवृत्ता बाधा यस्यास्तां न कुरुषे तर्हि वज्रादपि दारुणोऽसि कठिनोऽसि ।
कठिनः खलु कथमपि न स्निह्यतीति । किं विशिष्टां राधाम् । स्मरातुराम् । पुनः
किंभूताम् । रोगिणां चिकित्सा भविष्यतीत्याशङ्
रसाच्छृङ्गाररसा
हस्तकोऽपि त्यक्तप्राय इत्यर्थः । संप्रति मूच्छितायास्तस्या <erro>वक्तमपारयन्त्या</error><fix>वक्तुमपारयन्त्या</fix> हस्तचेष्टयैव
सखीषु व्यवहारो भवति सोऽपि तथा त्यक्तव्य इत्यर्थः । अन्यत्रापि ज्वरे सति ज्वरी
रोमाञ्चति शीतादिना रोमाञ्चानिवाचरति । वेदनया शीत
मोहाद्यत्किंचिद्वदति । उत्कम्पते कम्पयुक्तो भवति । ताम्यति विह्वलो भवति । उद्याति
वायुवेगाद्धावति । मूर्च्छति मूर्च्
ज्वरे कस्यचित्स्वर्वैद्य
जीवेदेव । ननु सान्निपातिकज्वरे सहसा रसदानं निषिद्धमित्यत आह -
अन्यप्रकारेण संहितामार्गेण हस्तकोऽपि वैद्यानां हस्तप्रक्रियाविशेषो
प्रसिद्ध उक्तः । संहिताप्रक्रिययोपचारे कृते विशेष
'
"त्वत्तोऽन्यथा नान्तकः
तु त्वमेवान्तक इत्यर्थः । रोमाञ्चति । द्वितीयव्याख्याने क्
'
"रसो गन्धे रसः
इति विश्वः ॥ ९ ॥ <pratika>स्मरातुरामिति ।</pratika> हे दैवतवैद्यहृद्य, दैवतानां यौ वैद्यावश्विनीकुमारौ
तद्वद्धृद्य मनो
विमुक्तबाधां त्यक्तपीडां न कुरुषे । अतो हेतोरुपेन्द्र वज्रादपि दारुणोऽसि कठिनोऽसि ।
यतो वज्रमिन्द्रेण क्षिप्तमङ्गसंबद्धं सद्व्यथयति, त्वं तु विश्लेषे सत्येव व्यथयसीति
[^१.] विमुक्तबाधाम् ।
।
।
9
CC-0 Pt. Chakradhar Joshi and Sons, Dev Prayag. Digitized by eGangotri