2022-10-28 05:43:29 by Dhunee_Sarayu
This page has been fully proofread once and needs a second look.
[ सर्ग: ३
तस्यां लग्नसमाधि हन्त विरहव्याधिः कथं वर्धते ॥ १५ ॥
तिर्यक्
तिर्य[^१]क्कण्ठविलोलमौलितरलोत्तंसस्य वंशोच्चर-
'
[^२]द्दीप्तिस्थानकृतावधानललनालक्षैर्न संलक्षिताः ।
विरहव्याधिः कथं वर्धते । समाधौ व्या
इतीति किम् । तानि स्पर्शसुखानि सन्ति । अप्रत्यक्षायामपि तस्यां ध्यानवशादनुभूय-
मानानीव । एवं सर्वत्र । अपि च तरला
विलासास्त एव ।
वक्
वक्त्रिमा वैदग्ध्य
यत्पूर्वानुभूतं तदेवेति विषयलाभेऽपि विरहो वर्धत इति तस्य वामता । शार्दूलविक्री-
डितं छन्दः । समुच्चयोऽलंकारः । रसादि प्रसिद्धम् ॥ १५ ॥ इदानीं सर्वार्थसंवरण-
व्याजेनाशिषमाशास्ते
ददतु । ऊर्मयो वेगा लेखा वा । कटाक्षाणामूर्मयः कटाक्षोर्मयः ।
त्कण्ठाभङ्गिप्राकाश्यवीचिषु । वस्त्रसंकोचलेखा याम्
प्रेम्णा कन्दलिता उपरागं गमिताः ।
किंविशिष्टे मुखेन्दौ । संमुग्धे मधुरे । सम्यक् मुग्धं संमुग्धं संमुग्धं च तन्मधुरं च तत्त-
स्मिन् । रम्ये नवप्रिये ।
राधो न वा स्मरस्य, किं तु तदङ्गस्पर्शादिविषयालाभाच्चालं त्वच्चेतस्त्वां दुःखाकरोतीति
भावनया पुरःस्थितां मत्वाह -
इदानीमनुभूयमानानि तान्येव पूर्वानुभूतान्येव एतेन
।
-
कथितः । दृशोर्नेत्रयोस्तरलाश्चञ्चलाः स्निग्धाः स्नेहगर्भा विभ्रमा विलासास्त एव ।
अनेन चक्षुर्विषयलाभ उक्तः । तस्या वक्त्राम्बुजसौरभं मुखपद्मसौरभं तदेव । अनेन
घ्राणस्य विषयप्राप्तिरुक्ता । गिरां तद्वचसां सुधास्यन्दी सुधाममृतं स्यन्दते स्रवतीत्ये -
वंशीलो वक्रिमा वक्रत्वमि
श्रोत्रेन्द्रिय
धुरी मधुरताधुना मयास्वाद्यमानैव पूर्वानुभूतैव । अनेन रसनेन्द्रियस्य विषयलाभ
उक्तः । इत्येवंप्रकारेण विषयासङ्गेऽपि स्वस्वविषयसंबन्धेऽपि मानसं यत्तस्यां राधायां
लग्नसमाधि तदेकाग्रं यदि । हन्तेति खेदे । तदा विरहव्याधिः कथं वर्धते । अपिशब्दो
विरोधाभासालंकारसूचनार्थः । बाह्येन्द्रिय
निरोधे सति मनस एकाग्रताया एव समाधिशब्दार्थत्वात् । तथा च तत्तदिन्द्रियाणां स्वस्
भिमतविषयालाभे एव विरहः संभवति । मम च तत्तदिन्द्रियाणां विषयविच्छेदस्याभावा-
न्मनसस्तच्चिन्तनैकपरत्वात्तया सह विश्लेष एव नास्तीति कथं विरहजन्यव्याधिसंभव
इति भावः ।
[^१.] अस्य श्लोकस्य व्याख्यानं रसम
स्थान
२ ' गीत-
CC-0Pt