2022-10-25 06:21:39 by Dhunee_Sarayu
This page has been fully proofread once and needs a second look.
वहति च परीतोषं दोषं विमुञ्चति दूरतः ।
युवतिषु
पुनरपि मनो वामं कामं करोति करोमि किम् ॥ १ ॥
<bold>मालवगौडरागेण एकतालीतालेन च गीयते ॥
निभृतनिकुञ्जगृहं गतया निशि रहसि निलीय वसन्तम् ।
<pratika>गणयतीति ।</pratika> हे सखि, मम चित्तमद्यापि पुनरपि कृष्णे कामं करोति । तर्हि वद
किं करोमि । किंविशिष्टे । युवतिषु गोपीषु वलत्तृष्णे । वलन्ती संभजमाना तृष्णा
स्पृहा यस्य तस्मिन् । अपि च मां विना विहारिण्यपि क्रीडाशीलेऽपि । अत्र अपिशब्दः
पुनर्योज्यते । किंविशिष्टं चेतः । वामं मयि विपरीतचरितम् । विपरीत
यतः कृष्णस्य सापराधस्यापि गुणसमूहं गणयति कृतानप्यपराधांस्त्यक्त्वा । अपि च
भ्रमादपि भ्रान्
अपि च सन्तमपि दोषं दूरतो विमुञ्चति । नीरागजने सानुरागम् । अतएव वामम् । इय-
मुत्कण्ठिता नायिका । तल्लक्षणम्
मङ्गकमावहन्तीम् । संवेदवेपथुघनोत्कलिकाकुलाङ्गीमुत्कण्ठितां वदति तां भरतः कवी-
न्द्रः
न्त्याकुला यथा
क्रियौचिरत्यं च ॥ १ ॥ इदानीं कामज्वरसंतप्तहृदया राधा सख्यां दूतीत्वमारोप्य
कृष्णेन सहानुसन्धानमभिलषन्ती आह वर्णयतितालेन
ननु कृष्णस्त्वां विहायान्यगोपीभिः सह विहरति त्वं किमिति तं स्मरसीत्यत आह -
<pratika>गणयतीति ।</pratika> मे मनः कृष्णे पुनरपि काममभिलाषं करोति ता
कृष्णे । युवतिषु बह्वीषु चलन्ती वर्धमाना तृष्णा यस्य तादृशे । अत एव मां विना
विहारिणि वारंवारं विहरणशीले न तु विहरति । कीदृशं मनः । अत एव वामं प्रतिकूलम् ।
वामे हेत्वन्तरमाह
परिसंख्याति । भामं क्रोधं भ्रमादपि नेहते न वाञ्छति । दोषं वैरमवधीरणादिकं
दूरतो विमुञ्चति । तत्र हेतुमाह
विभावनाविशेषोक्ती अलंकारौ । निजानुसरणरूपानुरागहेतुं विनाप्यनुरागप्रकाशनात् ।
अन्याङ्गनासक्तिरूपवैराग्यहेतुसत्त्वेऽपि वैराग्याकथनाच्च । तथा च काव्यप्रकाशे
प्रतिषेधेऽपि फलव्यक्तिर्विभावना । विशेषोक्तिरखण्डेषु कारणेषु फलावचः ॥
काव्यप्रकाशकृता व्याख्याता -- हेतुक्रियाप्रतिषेधेऽपि फलप्रकाशनं विभावना । मिलितेष्वपि
कारणेषु कार्यस्याकथनं विशेषोक्तिरिति ।
विश्वप्रकाशः ।
अथोत्कण्ठिता राधा सखीं स्वमनोरथमाह -
[^१
CC-0 Pt. Chakradhar Joshi and Sons, Dev Prayag. Digitized by eGangotri