2022-10-19 06:22:23 by Dhunee_Sarayu
This page has been fully proofread once and needs a second look.
गीतगोविन्दकाव्यम्
<bold>मालवरागेण रूपकतालेन गीयते ।
प्रलयपयोधिजले धृतवानसि वेदम्
[ सर्गः १
विहित वहि
केशव धृतमीनशरीर जय जगदीश हरे ॥ ध्रुवम् ॥ १ ॥
च । श्रुतिधरनामा कविर्विश्रुतो विख्यातः स तु तस्य गुणैरेव प्रसिद्धः । अपरं च
धोयीनामा कविः कविक्ष्मापतिः । कविराज इत्यर्थः । धोयीति तस्य नाम देशरूढ्या
व्युत्पन्नं प्रातिपदिकम् । इति षट् पण्डितास्तस्य राज्ञो लक्ष्मणसेनस्य प्रसिद्धा इति रूढिः ।
शार्दूलविक्रीडितं छन्दः । समुच्चयोऽलंकारः ॥ ४ ॥ इदानीं केलिं विवर्णयिषुर्नायकस्य
वर्णनेन तद्
नायकं दशभिरवतारैस्तास्ताः केलीः कुर्वाणमुपश्लोकयति ॥ आदितालेन गीयते । ल
दितालः । मालवरागेण -
असीति । <error>त्वं</error><fix>त्वम् </fix> अखेदं विहितवहि
सागरवारिणि वेदं धृतवान् । अतो जय ॥ अत्र जयशब्देन सर्वोत्कृष्टत्वम् । तेन सर्व-
दाऽसाधारण्येन जगत्पाहीति योजना । एवं सर्वत्
दर्थेऽव्ययम् । <error>अखेदं ।</error><fix>अखेदम् । </fix> अनु च । विहितवहित्रचरित्रमित्युभयमपि साधारणक्रियाविशे-
मेव न सत्कवितायां कौशल्यमिति भावः । महाहंकारकथनाय राजोपमा । तथाहंकारादेव
स्वस्य कविराजपदवीमानीतवान् । सत्कविमध्ये तु तस्य गणनापि नेति भावः । गिरां
वचसां संदर्भशुद्धिं गुणालंकारसंपन्नग्रन्थरचना
इ
ऽन्यकाव्यश्रवणे तथा न संतोषो यथा <error>यजदेवकविता
'
"पल्ल
प्रतिवाक्ये स्यादूर्ध्वे दिव्ये भ्रमेऽन्यवत्
सदावतारपरिग्रह इतीहापि मम मनोऽभिलषिते भगवत्केलिवर्णनरूपे कर्मणि, संभावित-
बहुप्रत्यूहनिराकरणं स एव करिष्यतीत्याशयेन भगवतोऽवताराणामसंख्यत्वेऽपि प्रधान-
तया दशावतारपुरस्कारेणैव कृष्णस्तुतिं करिष्यतीत्यादौ मीनरूपं स्तौति
गीतस्यास्य मालवरागः । रूपकता
गीतार्थस्तु हे केशव, जय सर्वोत्कर्
र्थ्यमित्यत आह
शभुवननाथस्य कथं न सामर्थ्यमिति भावः । तत्र हेत्वन्तरमाह
भक्तानां क्लेशमिति हरिस्तादृश । पुनः कीदृश । धृतं परिगृहीतं स्वेच्छया मीनशरीरं येन
तादृश । एतद्ध्रुवपदं प्रतिपदमनुवर्तमानम् । तदुक्तम्
यद्यपि क्वचित्तनुसंधारणमात्रमेवानित्यं ततोऽपि तिर्यग्योनिमी
मित्यत आह
CC-0Pt. Chakradhar Joshi and Sons, Dev Prayag. Digitized by eGangotri