2022-11-04 07:07:11 by Dhunee_Sarayu
This page has been fully proofread once and needs a second look.
कथयति कथमधुनापि मया सह तव वपुरेत
बे
ब[^१]हिरिव मलिनतरं तव कृष्ण मनोऽपि भविष्यति नूनम् ।
कथमथ वञ्चयसे जनमनुगतमसमशरज्वरदूनम् ॥ हरिहरि ० ॥ ६॥
०
रसिकप्रिया - रसमञ्जर्याख्यटीकाद्वयोपेतम् ११९
केन सिक्तम् । अत्र मदनद्रुमत्वारोपेण बहिर्ग्रहणेन च तस्याः साधारण्याननुरागौ
सूचितौ । हस्तचरणाभ्यां रतविशेषो यथा
नरो रमते । तदभग्नमुरःस्फुटनं च भवेदुरसि प्रमदाचरणद्वयतः" ॥ ४ ॥ अपि च । <pratika>दश-
नपदमिति ।
प्रत्यक्षतो दृश्यमानेऽपि भेद एतामप्यवस्थां प्रापितया सहाभेदं कथं कथयति । कोसा-
वभेद इत्याह
यस्य व्रणस्तस्य वेदने
एव घटते । स च सुतरां विरुद्ध इति ॥५॥ अपि च । <pratika>बहिरिवेति ।</pratika> नूनं वितर्के ।
हे कृष्ण, अहमिति वितर्कयामि । तव मनोऽपि मनसः स्वभावादौ
बहिरिव बहिर्गतकृष्णवर्ण इव मलिनतरं भविष्यति । अथ चैवं न तर्हि अनुगतमा-
।
1
स्रवतालक्तकेन सिक्तम् । अपरोऽपि वृक्षः सिक्तः समुल्लसन्पल्लवानुद्दर्शयतीति ध्वनिः ।
हृदि नायिकाचरणालक्तकसंबन्धकथनेन क्रोधाख्यो बन्धः कथितः । तदुक्तं वात्स्यायने -
'
"योषित्पादौ हृदि न्यस्य कराभ्यां धारयेत्कुचौ । यथेष्टं ताडयेद्योनिं क्रोधबन्धः प्रकीर्तितः ॥
इति ।
<pratika>दशनेति ।</pratika> भवदधरगतं दशनपदं तवाधरस्थितं कस्याश्चिद्दन्तक्षतं मम चेतसि खेदं
दुःखं जनयति । एतत्तव वपुरधुनापि मया सह कथम
शरीरक्षतस्यान्यत्र व्यथाजनकत्वासंभवाद्वपुषो
हृदयभेदे वपुरभेदो नोचित इति का
णस्य विभाव्यमानत्वाद्विभावनालंकारः । तदुक्तं दण्डिना
चित्कारणान्तरम् । यत्र स्वाभाविकत्वं वा विभाव्यं सा विभावना ॥
ननु तवोपायनार्थं कमलं त्रोटयति मयि पुष्पकोषादापतता भ्रमरेण ममाधरोष्ठो दष्टो न तु
दशनक्षतमिदमित्यत आह -
चित्तमपि वपुरिव शरीरमिव मलिनतरमतिशयेन मलिनं भविष्यति । यथा ते वपुः श्यामं तथा
मनोऽपि भविष्यतीत्यर्थः । ननु मनोमालिन्यं त्वया कथं
अथेति संप्रश्ने । त्वमेव पृच्
विषमशरः कामस्तज्जनितेन ज्वरेण दूनं दुःखितमत एवानुगतं त्वामनुद्रुतं मादृशं जनं कथं
वञ्च
तथा च व्याजेन दशनक्षतादिगोपनेऽपि नूनमिति
तदुक्तं दण्डिना
[^१
-
CC-0 Pt. Chakradhar Joshi and Sons, Dev Prayag. Digitized by eGangotri