2023-04-07 05:35:57 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
व्याख्याद्वयोपेतम्
41
चूडाऽवतंस-मकरकुण्डल- ग्रैवेयक-हार- केयूर कटक - श्रीवत्स-
कौस्तुभ-
-
मुक्तादामोदरबन्धन- पीताम्बर- काञ्ची-गुण-नूपुराद्यपरिमित- दिव्यभूषण!
स्वानुरूपाचिन्त्यशक्ति-शङ्ख-चक्र-गदाऽसिशाङ्गद्यसङ्ख्येय-
-
अशा
शु.भा.
अथ दिव्यायुधानि । एकैकायुधस्य सर्वायुधकार्यशक्तिमत्त्वम्
अचिन्त्य शक्तित्वम्' । यथा -
2" सहायकृत्यं किन्तस्य' येन सप्तमहाद्रुमाः ।
शैलश्च वसुधा चैव बाणेनैकेन दारिताः' ॥ (रा. कि. ३६-८) इति ।
परशुटङ्कखनित्रादिकार्यम्, एकेन सालगिरिरसातलभेदिना शरेण हि कृतम् ।
GAGAVAYAGRÜAURUAURYAGAYAÜDÜNÜDÜRÜRÜNÜRÜKÜRÜTÜSÜR
र. र. मकरसन्निवेशं कुण्डलं मकरकुण्डलम्; अविभक्तलक्षणरूपस्यापि श्रीवत्सस्य
भूषणसमानतया भूषणत्वोक्तिः । तादृशपृथक्संस्थानयोगा; भूषण देवताध्याने
तदभिव्यक्तिः । मुक्तादामानि एकावलीत्रिसरादीनि । पीताम्बरस्य भूषणतया उक्तिः
शोभातिशयहेतुत्वमहार्घत्वाद्यभिप्राया । यथा
-
-
'अतसीपुष्पसंकाशः पीतवासा जनार्दनः ।
व्यभ्राजत सभामध्ये हेम्नीवोपचितो मणिः' ॥ (म.भा. उद्यो.९४-६५) इति ।
आदिशब्देन च हस्तबन्धाङ्गुळीयकादिसङ्ग्रहः । उक्तगुणोत्कर्षहेतुभूतद्रव्यवैलक्षण्यज्ञापनाय
भूषणायुधयोः दिव्यशब्दः ।
1. शक्तिमत्वम् - इ । 2. साहाय्यार्थकृतं तेन - इ ।
एवमाश्रितानाम् अनुभवार्थानि भूषणान्युक्त्वा तदनुभवतद्रक्षणयोः उपयुक्तानि
दिव्यायुधान्याह - स्वानुरूप इति । पूर्वोक्तविग्रहादिविशिष्टापेक्षया स्वशब्दः । तत्तदानुरूप्यं
यथोचितं ग्राह्यम् । सर्वेषाम् आयुधानां सर्वायुधकार्य करत्वात् अचिन्त्यशक्तित्वोक्तिः ।
कुठारटङ्ककुद्दालादिकार्यं सालशैलवसुधातलभेदनमेकेन हि शरेण कृतमुच्यते, 'बिभेद च
पुनस्सालान्, (रा. बा.१-६७) 'सहायकृत्यं किन्तस्य' (रा. कि. ३६-८) इत्यादिभिः ।
3. देवताध्यानेन अ । 4. शक्तत्वात् अ ।
41
चूडाऽवतंस-मकरकुण्डल- ग्रैवेयक-हार- केयूर कटक - श्रीवत्स-
कौस्तुभ-
-
मुक्तादामोदरबन्धन- पीताम्बर- काञ्ची-गुण-नूपुराद्यपरिमित- दिव्यभूषण!
स्वानुरूपाचिन्त्यशक्ति-शङ्ख-चक्र-गदाऽसिशाङ्गद्यसङ्ख्येय-
-
अशा
शु.भा.
अथ दिव्यायुधानि । एकैकायुधस्य सर्वायुधकार्यशक्तिमत्त्वम्
अचिन्त्य शक्तित्वम्' । यथा -
2" सहायकृत्यं किन्तस्य' येन सप्तमहाद्रुमाः ।
शैलश्च वसुधा चैव बाणेनैकेन दारिताः' ॥ (रा. कि. ३६-८) इति ।
परशुटङ्कखनित्रादिकार्यम्, एकेन सालगिरिरसातलभेदिना शरेण हि कृतम् ।
GAGAVAYAGRÜAURUAURYAGAYAÜDÜNÜDÜRÜRÜNÜRÜKÜRÜTÜSÜR
र. र. मकरसन्निवेशं कुण्डलं मकरकुण्डलम्; अविभक्तलक्षणरूपस्यापि श्रीवत्सस्य
भूषणसमानतया भूषणत्वोक्तिः । तादृशपृथक्संस्थानयोगा; भूषण देवताध्याने
तदभिव्यक्तिः । मुक्तादामानि एकावलीत्रिसरादीनि । पीताम्बरस्य भूषणतया उक्तिः
शोभातिशयहेतुत्वमहार्घत्वाद्यभिप्राया । यथा
-
-
'अतसीपुष्पसंकाशः पीतवासा जनार्दनः ।
व्यभ्राजत सभामध्ये हेम्नीवोपचितो मणिः' ॥ (म.भा. उद्यो.९४-६५) इति ।
आदिशब्देन च हस्तबन्धाङ्गुळीयकादिसङ्ग्रहः । उक्तगुणोत्कर्षहेतुभूतद्रव्यवैलक्षण्यज्ञापनाय
भूषणायुधयोः दिव्यशब्दः ।
1. शक्तिमत्वम् - इ । 2. साहाय्यार्थकृतं तेन - इ ।
एवमाश्रितानाम् अनुभवार्थानि भूषणान्युक्त्वा तदनुभवतद्रक्षणयोः उपयुक्तानि
दिव्यायुधान्याह - स्वानुरूप इति । पूर्वोक्तविग्रहादिविशिष्टापेक्षया स्वशब्दः । तत्तदानुरूप्यं
यथोचितं ग्राह्यम् । सर्वेषाम् आयुधानां सर्वायुधकार्य करत्वात् अचिन्त्यशक्तित्वोक्तिः ।
कुठारटङ्ककुद्दालादिकार्यं सालशैलवसुधातलभेदनमेकेन हि शरेण कृतमुच्यते, 'बिभेद च
पुनस्सालान्, (रा. बा.१-६७) 'सहायकृत्यं किन्तस्य' (रा. कि. ३६-८) इत्यादिभिः ।
3. देवताध्यानेन अ । 4. शक्तत्वात् अ ।