2022-11-14 09:40:48 by Chinmay
This page has been fully proofread twice.
सभाष्यम् ।
३
कत्वात् । अन्यच्च । सर्वावतारसत्तायाः पतिरीशानो ब्रह्मणोऽधिपतिः ।
सत्ता सदैकजातिमत्त्वादेकवचनम् । अन्यच्च । ब्रह्मा नानावतारसत्ता-
स्रष्टेशानः, विशेष्यात्मकत्वात् ।
66
i
ननु - गणेशोऽपि तादृश एव, विशेष्यात्मकत्वात्-इति चेन्न । बलब्रह्म-
णस्पतिविशेष्यत्वाद्गणपत्यादिपदविशेषणत्वाद्ब लैब्रह्मैक्यभावप्रदब्रह्मणस्प-
त्याख्याया मुख्यत्वाच्च । ननु - ब्रह्मणस्पतेरपिबलोब्रह्मोपासना मुख्या,
पतिभावनाशकत्वात् महावाक्यस्य ब्रह्मप्रतिपादकत्वाच्च । "प्रज्ञानं
ब्रह्म । सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म । सर्वं खल्विदं ब्रह्म । अहं ब्रह्मास्मि । एक-
मेवाद्वितीयं बल । अयमात्माबलब्रह्म " इत्यादिश्रुतिभ्यश्च - इति चेन्न ।
स्वस्वोपाधियुक्तब्रह्मणां सर्वकारणबसब्रह्मणश्चोपदेशार्थीथं पतिपदं, तदारावध-
नोपाधि कारणभावनाशकत्वात् । पतिपदं न वास्तवम् । उपाधिहीन-
ब्रह्मणां कारणहीन ब्रह्मणश्च पतित्वाभावः, तदैक्यत्वात् । "पतित्वं कयथ-
नात्मकम्" इति स्मृतेः ।
ननु - बाह्यज्ञाननाशको गणेशः, अवयवयुक्तत्वात् इति चेन्न । आन्त-
राज्ञाननाशकोऽपि, बुद्धिपतित्वात्। "अणोरणीयान्महतो महीयानात्मा
गुहायां निहितोऽस्य जन्तोः" इति ' सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म । यो वेद
निहितं गुहायाम्" (तै० उ० २ अ० १ ) इत्यादिश्रुतिभ्यः, 'यो बुद्धेः
परतस्तु रु: ' इति, 'आत्मा बुद्धेः परो मतः' इत्यादिस्मृतिभ्यश्च ननु -
शिवविष्णुसूर्यशक्तिचिन्तनं ब्रह्मभावप्रईदं, तत्तदथर्वशीर्षे तत्तद्ल ब्रह्मप्रतिपाद-
कत्वात् इति चेन्न । अव्याकृतप्रणवानन्दाद्युपासनवदारण्यको क्तब्रलह्म-
प्रतिपादकत्वात्, गणेशाथर्वशीर्षे तत्त्वमस्यात्म कम कमहावाकप्रतिपाद्यत्र-
लैब्र-
ह्मैक्यात्, महावाक्यात्परं वेदान्ते ब्रह्मप्रतिपादनाभावाच्च ।
1
न चैवं- गजवदनायवयवयुक्तगणेशस्य भिन्नतावच्छेदकावच्छेद्यतया
ब्रह्मणि महावाक्यप्रतिपाद्य ऐक्याभावादतिव्याप्तिः । सदा कार्यकारणै-
क्यब्रह्मणः सावयवगणेशेऽवच्छेद्यही नत्वाव्याप्तिश्च - इति वाच्यम् । त्वं
तदसिपदस्वस्वोपाथिधिविहार सामर्थ्यप्रद संपूर्ण तत्त्वमस्यात्म कदेहमुभृद्गणेशो-
पासनप्रयोजनत्वात् १, अनन्तकल्पविहार शाश्वत संतोषस्वस्वोपाधिना-
१ अत्र 'स्वस्थोवोपाधिविहार' इत्यनेन शिवविष्णवाद्य याकाररूपोपाधिभिः लीला.-
कैवल्य मित्यर्थोऽवगन्तव्यः ।
WEL
३
कत्वात् । अन्यच्च । सर्वावतारसत्तायाः पतिरीशानो ब्रह्मणोऽधिपतिः ।
सत्ता सदैकजातिमत्त्वादेकवचनम् । अन्यच्च । ब्रह्मा नानावतारसत्ता-
स्रष्टेशानः, विशेष्यात्मकत्वात् ।
i
णस्पतिविशेष्यत्वाद्गणपत्यादिपदविशेषणत्वाद्
त्याख्याया मुख्यत्वाच्च । ननु - ब्रह्मणस्पतेरपि
पतिभावनाशकत्वात् महावाक्यस्य ब्रह्मप्रतिपादकत्वाच्च । "प्रज्ञानं
ब्रह्म । सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म । सर्वं खल्विदं ब्रह्म । अहं ब्रह्मास्मि । एक-
मेवाद्वितीयं बल । अयमात्मा
स्वस्वोपाधियुक्तब्रह्मणां सर्वकारण
नोपाधि
ब्रह्मणां कारणहीन
नात्मकम्" इति स्मृतेः ।
ननु - बाह्यज्ञाननाशको गणेशः, अवयवयुक्तत्वात् इति चेन्न । आन्त-
राज्ञाननाशकोऽपि, बुद्धिपतित्वात्। "अणोरणीयान्महतो महीयानात्मा
गुहायां निहितोऽस्य जन्तोः" इति ' सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म । यो वेद
निहितं गुहायाम्" (तै० उ० २ अ० १ ) इत्यादिश्रुतिभ्यः, 'यो बुद्धेः
परतस्तु रु: ' इति, 'आत्मा बुद्धेः परो मतः' इत्यादिस्मृतिभ्यश्च ननु -
शिवविष्णुसूर्यशक्तिचिन्तनं ब्रह्मभावप्र
कत्वात् इति चेन्न । अव्याकृतप्रणवानन्दाद्युपासनवदारण्यको
प्रतिपादकत्वात्, गणेशाथर्वशीर्षे तत्त्वमस्यात्म
लै
ह्मैक्यात्, महावाक्यात्परं वेदान्ते ब्रह्मप्रतिपादनाभावाच्च ।
1
न चैवं- गजवदनायवयवयुक्तगणेशस्य भिन्नतावच्छेदकावच्छेद्यतया
ब्रह्मणि महावाक्यप्रतिपाद्य ऐक्याभावादतिव्याप्तिः । सदा कार्यकारणै-
क्यब्रह्मणः सावयवगणेशेऽवच्छेद्यही
तदसिपदस्वस्वोपा
पासनप्रयोजनत्वात् १, अनन्तकल्पविहार
१ अत्र 'स्वस्
कैवल्य