2023-02-27 22:44:05 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
दशावतारस्तोत्रव्याख्या ।
1
कृतगात्रवान् । सदा परगुणाविष्टो द्रष्टव्यः सर्वदेहिभिः ॥
इत्युपबृक्षणानुसारेण । परमात्मनो द्रष्टव्यतां विद्धाति भु.
तिः । विश्वदेहिप्रभृतिसर्वदेहिभिर्ब्रशरस मन्नस्यात्मज्ञस्य द्रष्टव्य-
त्वं विधीयते उपवृक्षणेन नेलमुकुलगलदानन्दशीताभुमिरा-
नन्दपुलकोद्रमादिभिश्च प्रत्यक्षलिङ्गैरान्तरा निश्चला रतिः
प्रत्यक्षीक्रियते । पुलकीकृतगात्रवानिति मतुपा गात्रस्य सदा-
हुरन्नवनव पुलकवत्त्वं व्यज्यते । प्रतिक्षणं नवनवाः पुलका
उद्गच्छन्ति । तदेव ' मुहुर्मुहुः पुलकितानि' इत्याचार्यैरुच्य-
ते । कण्ठकवराह इति प्रख्यातः श्वापदो हर्षक्रोधभयारिनिमि-
चेषु कृत्सगात्रेऽपि कण्टकोद्गमं बिभर्ति । तत्र च कण्ठकव-
स्वमन्वर्थम् । तत एव पुलकस्य कण्टकसंज्ञा कृता स्यात् ।
रसेन भगवता नटीभूय नायिकया सह निर्वर्तितलोकोत्तरभू-
मिकानामध्यक्षणेन भावुकचित्तं नियतं रज्येत । रसस्वरूपन-
टभावितरसेन तद्भावयितृचित्तं ध्रुवं व्याप्येत । तत्तदवताराणां
यथावृत्तं विचित्रवर्णनेन हश्काव्यादपि चारुतया श्रोतृचि-
त्तरञ्जनं क्रियते आचार्यैः । तत्तवतारविषयवर्णने महर्षि -
निर्बहुप्रन्यैः कृतमेकेन लोकेनातिविचितं संगृह्यत इति दर्श-
यिष्यते ॥
चित ईश्वरश्न सर्वे नटाः । यद्यपि शुद्धं चैतन्यं तेषाम-
1
कृतगात्रवान् । सदा परगुणाविष्टो द्रष्टव्यः सर्वदेहिभिः ॥
इत्युपबृक्षणानुसारेण । परमात्मनो द्रष्टव्यतां विद्धाति भु.
तिः । विश्वदेहिप्रभृतिसर्वदेहिभिर्ब्रशरस मन्नस्यात्मज्ञस्य द्रष्टव्य-
त्वं विधीयते उपवृक्षणेन नेलमुकुलगलदानन्दशीताभुमिरा-
नन्दपुलकोद्रमादिभिश्च प्रत्यक्षलिङ्गैरान्तरा निश्चला रतिः
प्रत्यक्षीक्रियते । पुलकीकृतगात्रवानिति मतुपा गात्रस्य सदा-
हुरन्नवनव पुलकवत्त्वं व्यज्यते । प्रतिक्षणं नवनवाः पुलका
उद्गच्छन्ति । तदेव ' मुहुर्मुहुः पुलकितानि' इत्याचार्यैरुच्य-
ते । कण्ठकवराह इति प्रख्यातः श्वापदो हर्षक्रोधभयारिनिमि-
चेषु कृत्सगात्रेऽपि कण्टकोद्गमं बिभर्ति । तत्र च कण्ठकव-
स्वमन्वर्थम् । तत एव पुलकस्य कण्टकसंज्ञा कृता स्यात् ।
रसेन भगवता नटीभूय नायिकया सह निर्वर्तितलोकोत्तरभू-
मिकानामध्यक्षणेन भावुकचित्तं नियतं रज्येत । रसस्वरूपन-
टभावितरसेन तद्भावयितृचित्तं ध्रुवं व्याप्येत । तत्तदवताराणां
यथावृत्तं विचित्रवर्णनेन हश्काव्यादपि चारुतया श्रोतृचि-
त्तरञ्जनं क्रियते आचार्यैः । तत्तवतारविषयवर्णने महर्षि -
निर्बहुप्रन्यैः कृतमेकेन लोकेनातिविचितं संगृह्यत इति दर्श-
यिष्यते ॥
चित ईश्वरश्न सर्वे नटाः । यद्यपि शुद्धं चैतन्यं तेषाम-