2023-06-23 06:36:49 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
मुक्तकम्
"मुक्तकं श्लोक एवैकश्चमत्कारक्षमःसताम्" इति निरुच्यते ।
''मुक्तकमन्यपद्यासम्बद्धम् स्वातन्त्र्येणार्थबोधनक्षममेव मुक्तकम्॥"
इति निरुच्यते ॥
मुख्यवृत्तिः
अभिधावृत्तिः । त्रिविधशब्दव्यापारेषु प्रथमव्यापारोऽयम् ।
य
य
यथासङ्ख्यध्वनिः
यथासङ्ख्यालङ्कारप्रधान निसन्दर्भः अर्थात्
यथासङ्ख्यालङ्कारवशात् यत्र व्यङ्ग्यार्थस्य चारुता समुत्पद्यते
तत्र यथासङ्ख्यध्वनिरिति ग्राह्यः।
अङ्कुरितः पल्लवितः कोरकितः पुष्पितश्च सहकारः ।
अङ्कुरितः पल्लवितः कोरकितः पुष्पितश्च हृदि मदनः । ।
"अत्र हि यथोद्देशमनूद्देशे यच्चारुत्वमनुरणनरूपं
मदनविशेषणभूताङ्कुरितादिशब्दगतं तन्मदनसहकारयो-
स्तुल्ययोगितासमुच्चयलक्षणाद्वाच्यादतिरिच्यमानमालक्ष्यते ।
एवमन्येऽप्यलङ्कारा यथायोगं योजनीयाः ।" इत्यानन्दवर्धना-
चार्यस्य वचनेष्वेव प्रस्तुतमस्ति ।
"मुक्तकं श्लोक एवैकश्चमत्कारक्षमःसताम्" इति निरुच्यते ।
''मुक्तकमन्यपद्यासम्बद्धम् स्वातन्त्र्येणार्थबोधनक्षममेव मुक्तकम्॥"
इति निरुच्यते ॥
मुख्यवृत्तिः
अभिधावृत्तिः । त्रिविधशब्दव्यापारेषु प्रथमव्यापारोऽयम् ।
य
य
यथासङ्ख्यध्वनिः
यथासङ्ख्यालङ्कारप्रधान निसन्दर्भः अर्थात्
यथासङ्ख्यालङ्कारवशात् यत्र व्यङ्ग्यार्थस्य चारुता समुत्पद्यते
तत्र यथासङ्ख्यध्वनिरिति ग्राह्यः।
अङ्कुरितः पल्लवितः कोरकितः पुष्पितश्च सहकारः ।
अङ्कुरितः पल्लवितः कोरकितः पुष्पितश्च हृदि मदनः । ।
"अत्र हि यथोद्देशमनूद्देशे यच्चारुत्वमनुरणनरूपं
मदनविशेषणभूताङ्कुरितादिशब्दगतं तन्मदनसहकारयो-
स्तुल्ययोगितासमुच्चयलक्षणाद्वाच्यादतिरिच्यमानमालक्ष्यते ।
एवमन्येऽप्यलङ्कारा यथायोगं योजनीयाः ।" इत्यानन्दवर्धना-
चार्यस्य वचनेष्वेव प्रस्तुतमस्ति ।