2023-06-22 06:52:35 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
कथाशरीराश्रयः ।
करुणरस:
शोकस्थायीभावप्रभवः करुणो नाम रसः । स च शाप -
-
क्लेश - विनिपात - इष्टजनविप्रयोग विभवनाश - बन्ध -
-
विद्रव – उपघात - व्यसन - संयोगादिभिः विभावैः समुपजायते।
अस्य च अश्रुपातन - परिदेवन - मुखशोषण - वैवर्ण्य - स्रस्तगात्रता
-
निश्वास - स्मृति विलोपादिभिः अनुभावैः अभिनयः प्रयोक्तव्यः ।
व्यभिचारिणश्चास्य निर्वेद ग्लानि चिन्ता औत्सुक्य
-
-
आवेग - मोह - श्रम - भय - विषाद - दैन्य - व्यधि - जडता
उन्माद अपस्मार त्रास
वेपथु - वैवर्ण्य - अश्रु स्वरभेदादयः ।
कलापकम्
-
43
-
इति साहित्यदर्पणे प्रोक्तम् ।
आलस्य मरण स्तम्भ
-
चतुष्परिसमाप्तक्रियं पद्यचतुष्टयं कलापकम् । अत एव-
छन्दोबद्धपदं पद्यं तेनैकेन च मुक्तम् ।
द्वाभ्यां युग्मञ्च सन्दानितकं त्रिभिरिहेष्यते ।
कलापकं चतुर्भिश्च पञ्चभिः कुलकम् मतम् ॥
इति साहित्यदर्पणे प्रोक्तम् ।
कवि:
१) कवते सर्वं जानाति, सर्वं वर्णयति, सर्वं सरतो गच्छति वा
इति कविः ।