2023-06-22 06:48:37 by jayusudindra
This page has been fully proofread once and needs a second look.
कथानायकः
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
काव्यनायकः एव कथानायकः इत्युच्यते । स एव नेता
इत्युच्यते। धीरोदात्त-धीरोद्धत-धीरललित-धीरशान्तभेदेन नायकः
चतुर्विधः । शृङ्गाररसप्राधान्यमनुसृत्य नायकः अनुकूलः, दक्षिणः,
शठः, धृष्टः चेति चतुर्विधश्च ।
नायकसामान्यलक्षणानि दशरूपकादिनाटकलक्षणग्रन्थेषु
सङ्ग्रहेण एवं प्रकारेण प्रदर्शितानि ।
नेता विनीतो मधुरस्त्यागी दक्षः प्रियंवदः ।
रक्तलोकः शुचिर्वग्मी रूढवंशः स्थिरो युवा ॥
बुद्ध्युत्साहस्मृतिप्रज्ञाकलामानसमन्वितः ।
शूरो दृढश्च तेजस्वी शास्त्रचक्षुश्च धार्मिकः ॥
इति नेता नायको विनयादिगुणसम्पन्नो भवतीति दशरूपके
प्रोक्तम् ।
कथाशरीरम्
काव्यगतस्य कथायाः वस्तु अथवा इतिवृत्तम् चेति नामनी
अपि वर्तेते। कथायाः आदितः अन्तपर्यन्तसन्दर्भः कथाशरीरम्
इति शब्द्यते । अतः कथा एव कथाशरीरमिति च गृह्यते ।
कथाशरीराश्रयः
कथायाः आकरः अथवा मूलम् कथाशरीराश्रयः इत्युच्यते ।