2023-06-19 14:42:07 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
36
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
तिस्रोऽनुप्रासजातयो वृत्तय इत्युक्ताः; वर्तन्ते अनुप्रासभेदाः
आस्विति एतेषां वृत्तिसंज्ञा विहिता ।
सरूपव्यञ्जन्यासं तिसृष्वेतासु वृत्तिषु ।
पृथक्पृथगनुप्रासमुशन्ति कवयः सदा ॥ इति लोचने ।
परुषानुप्रासा नागरिका । मसृणानुप्रासा उपनागरिका,
ललिता सा । नागरिकया विदग्धया उपमितेति कृत्वा उप-
नागरिकेति निगद्यते । मध्यमकोमलपरुषमित्यर्थः । अत एव
वैदग्ध्यविहीनस्वभावासुकुमारापरुषग्राम्यवनितासादृश्यादियं
वृत्तिर्ग्राम्येति कथ्यते। तत्र तृतीयः कोमलानुप्रासः इति वृत्तयोऽनु-
प्रासजातयः एव ।
उपमा
अर्थालङ्कारविशेषः । समस्तार्थालङ्कारप्रपञ्चस्य
मातेऽयमिति कीर्त्यते ।
उपमैका शैलृषी सम्प्राप्ता चित्रभूमिकाभेदान् ।
रञ्जयति काव्यरङ्गे नृत्यन्ती तद्विदां चेतः ॥
एका नटी नाट्यरङ्गे भिन्नभिन्नभूमिकाधारणं कृत्वा
यथा सामजिकानां चित्तहारिणी भवति तथा उपमैकैव काव्यरङ्गे
नानार्थालङ्काररूपतामेति निमित्तभेदात् रञ्जयति च
सहृदयहृदयान् इत उदीर्यते तद्विद्भिः ।
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
तिस्रोऽनुप्रासजातयो वृत्तय इत्युक्ताः; वर्तन्ते अनुप्रासभेदाः
आस्विति एतेषां वृत्तिसंज्ञा विहिता ।
सरूपव्यञ्जन्यासं तिसृष्वेतासु वृत्तिषु ।
पृथक्पृथगनुप्रासमुशन्ति कवयः सदा ॥ इति लोचने ।
परुषानुप्रासा नागरिका । मसृणानुप्रासा उपनागरिका,
ललिता सा । नागरिकया विदग्धया उपमितेति कृत्वा उप-
नागरिकेति निगद्यते । मध्यमकोमलपरुषमित्यर्थः । अत एव
वैदग्ध्यविहीनस्वभावासुकुमारापरुषग्राम्यवनितासादृश्यादियं
वृत्तिर्ग्राम्येति कथ्यते। तत्र तृतीयः कोमलानुप्रासः इति वृत्तयोऽनु-
प्रासजातयः एव ।
उपमा
अर्थालङ्कारविशेषः । समस्तार्थालङ्कारप्रपञ्चस्य
मातेऽयमिति कीर्त्यते ।
उपमैका शैलृषी सम्प्राप्ता चित्रभूमिकाभेदान् ।
रञ्जयति काव्यरङ्गे नृत्यन्ती तद्विदां चेतः ॥
एका नटी नाट्यरङ्गे भिन्नभिन्नभूमिकाधारणं कृत्वा
यथा सामजिकानां चित्तहारिणी भवति तथा उपमैकैव काव्यरङ्गे
नानार्थालङ्काररूपतामेति निमित्तभेदात् रञ्जयति च
सहृदयहृदयान् इत उदीर्यते तद्विद्भिः ।