2023-06-19 14:42:04 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
24
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
गुणालङ्कारहानोपादानाभ्याम्"
इति वामनाचार्यस्य मतम्
ग्राह्यमत्र। अतः भावव्युत्पत्त्या अयं शब्दः दोषापगमगुणालङ्कार-
संवलनकृतसौन्दर्यवाचको भवति । एतस्मिन् प्रसङ्गे साहित्य-
दर्पणकारः -
शब्दार्थयोरस्थिरा धर्माः शोभातिशायिनः ।
रसादीनुपकुर्वन्तेऽलङ्काराः तेऽङ्गदादिवत् ॥ इति जगाद ।
अस्मिन्नेव सन्दर्भे वक्रोक्तिजीवितवृत्तिगतविषयोऽपि
· स्मरणीयः ।''अलङ्कारशब्दः शरीरस्य शोभातिशयकारित्वा-
न्मुख्यतया कटकादिषु वर्तते । तत्कारित्वसामान्यादुपचारादुप-
मादिषु । तद्वदेव च तत्सदृशेषु गुणादिषु, तथैव तदभिधायिनि
ग्रन्थे । शब्दार्थयोरेकयोगक्षेमत्वादैक्येन व्यवहारः, यथा गौरिति
शब्दः गौरित्यर्थः । तदयमर्थः । ग्रन्थस्यालंकार इत्यभिधानम् ।
उपमादिप्रमेयजातमभिधेयम्, उक्तरूपवैचित्र्यसिद्धिः
प्रयोजनमिति ।"
एते शब्दालङ्काराः, अर्थालङ्काराश्चेति द्विविधाः ।
यमक अनुप्रासादयः शब्दालङ्काराः । उपमा रूपक उत्प्रेक्षा-
अतिशयोक्त्यादयः अर्थालङ्काराश्च काव्यलोकप्रसिद्धाः ।
अलङ्कृतिः
अलम्+कृ-भावे क्तिन्। भूषणे करणे क्तिन् - इति
-
-
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
गुणालङ्कारहानोपादानाभ्याम्"
इति वामनाचार्यस्य मतम्
ग्राह्यमत्र। अतः भावव्युत्पत्त्या अयं शब्दः दोषापगमगुणालङ्कार-
संवलनकृतसौन्दर्यवाचको भवति । एतस्मिन् प्रसङ्गे साहित्य-
दर्पणकारः -
शब्दार्थयोरस्थिरा धर्माः शोभातिशायिनः ।
रसादीनुपकुर्वन्तेऽलङ्काराः तेऽङ्गदादिवत् ॥ इति जगाद ।
अस्मिन्नेव सन्दर्भे वक्रोक्तिजीवितवृत्तिगतविषयोऽपि
· स्मरणीयः ।''अलङ्कारशब्दः शरीरस्य शोभातिशयकारित्वा-
न्मुख्यतया कटकादिषु वर्तते । तत्कारित्वसामान्यादुपचारादुप-
मादिषु । तद्वदेव च तत्सदृशेषु गुणादिषु, तथैव तदभिधायिनि
ग्रन्थे । शब्दार्थयोरेकयोगक्षेमत्वादैक्येन व्यवहारः, यथा गौरिति
शब्दः गौरित्यर्थः । तदयमर्थः । ग्रन्थस्यालंकार इत्यभिधानम् ।
उपमादिप्रमेयजातमभिधेयम्, उक्तरूपवैचित्र्यसिद्धिः
प्रयोजनमिति ।"
एते शब्दालङ्काराः, अर्थालङ्काराश्चेति द्विविधाः ।
यमक अनुप्रासादयः शब्दालङ्काराः । उपमा रूपक उत्प्रेक्षा-
अतिशयोक्त्यादयः अर्थालङ्काराश्च काव्यलोकप्रसिद्धाः ।
अलङ्कृतिः
अलम्+कृ-भावे क्तिन्। भूषणे करणे क्तिन् - इति
-
-