2023-06-19 14:42:02 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
एतेषामुदाहरणानि -
१) बृहत्सहायः कार्यान्तं क्षोदीयानपि गच्छति ।
सम्भूयाम्भोधिमभ्येति महानद्या नगापगाः ॥
२)
यावदर्थपदां वाचमेवमादाय माधवः ।
विरराम महीयांसः प्रकृत्या मितभाषिणः ॥
३) पृथ्वि ! स्थिरा भव! भुजङ्गम! धारयैनां!
त्वं कूर्मराज ! तदिदं द्वितयं दधीथाः ।
दिक्कुञ्जराः ! कुरुत तत्रितये दिधीर्षां
आर्यः करोति हरकामुकमाततज्यम् ॥
४) इत्थमाराध्यमानोऽपि क्लिश्नाति भुवनत्रयम् ।
शाम्येत्प्रत्यपकारेण नोपकारेण दुर्जनः ॥
इत्यादयः उक्तभेदानां कानिचनोदाहरणानि ।
15
अर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिः
अविवक्षितवाच्यध्वनिः, विवक्षितान्यपरवाच्यध्वनिरिति द्वौ
प्रमुखौ ध्वनिभेदौ स्तः । तयोः अविवक्षितवाच्यध्वनौ अर्थान्तर-
सङ्क्रमितवाच्यध्वनिः, अत्यन्ततिरस्कृतवाच्यध्वनिरिति द्वौ
प्रधानभेदौ स्तः । एवंविधयोःअविवक्षितवाच्यध्वनिभेदयॊरन्यतरः
अयमर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिः । "अर्थान्तत्रे वाच्यभिन्ने
व्यङ्ग्येऽर्थे संक्रमितं सङ्गमितं विशेषणीकृतम् वाच्यम्" यस्मिन्
ध्वनिप्रभेदे सः अर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिरित्यभिधीयते।
एतेषामुदाहरणानि -
१) बृहत्सहायः कार्यान्तं क्षोदीयानपि गच्छति ।
सम्भूयाम्भोधिमभ्येति महानद्या नगापगाः ॥
२)
यावदर्थपदां वाचमेवमादाय माधवः ।
विरराम महीयांसः प्रकृत्या मितभाषिणः ॥
३) पृथ्वि ! स्थिरा भव! भुजङ्गम! धारयैनां!
त्वं कूर्मराज ! तदिदं द्वितयं दधीथाः ।
दिक्कुञ्जराः ! कुरुत तत्रितये दिधीर्षां
आर्यः करोति हरकामुकमाततज्यम् ॥
४) इत्थमाराध्यमानोऽपि क्लिश्नाति भुवनत्रयम् ।
शाम्येत्प्रत्यपकारेण नोपकारेण दुर्जनः ॥
इत्यादयः उक्तभेदानां कानिचनोदाहरणानि ।
15
अर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिः
अविवक्षितवाच्यध्वनिः, विवक्षितान्यपरवाच्यध्वनिरिति द्वौ
प्रमुखौ ध्वनिभेदौ स्तः । तयोः अविवक्षितवाच्यध्वनौ अर्थान्तर-
सङ्क्रमितवाच्यध्वनिः, अत्यन्ततिरस्कृतवाच्यध्वनिरिति द्वौ
प्रधानभेदौ स्तः । एवंविधयोःअविवक्षितवाच्यध्वनिभेदयॊरन्यतरः
अयमर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिः । "अर्थान्तत्रे वाच्यभिन्ने
व्यङ्ग्येऽर्थे संक्रमितं सङ्गमितं विशेषणीकृतम् वाच्यम्" यस्मिन्
ध्वनिप्रभेदे सः अर्थान्तरसङ्क्रमितवाच्यध्वनिरित्यभिधीयते।