2023-06-19 14:42:18 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
96
सत्कविः
ध्वनिमार्गनिपुणः कविः । सहृदयहृदयाह्लादिकवित्व-
रचनाचणः। प्रजापतिरिव काव्यजगन्निर्माणकुशलः ।
सम्भोगशृङ्गारः
सम्भोगस्य च परस्परप्रेमदर्शनसुरतविहरणादिलक्षणा
प्रकाराः ।
सन्दानितकम्
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
सन्दानितकं च युग्मकापरपर्यायं द्विपरिसमाप्तक्रियं
पद्यद्वयम् ।
सन्धिः
सन्धिर्नाम योगः । द्वयोरंशयोर्योगेन सन्धिर्जायते । नाट्ये
दशरूपकेषु वस्तुविस्तरणक्रमे पञ्चसन्धयः सम्भवन्ति ।
विषयेऽस्मिन् दशरूपके निगद्यते ।
"
"अर्थप्रकृतयः पञ्च पञ्चावस्थासमन्विताः ।
यथासङ्ख्येन जायन्ते मुखाद्याः पञ्चसन्धयः ॥" इति ।
अर्थात् बीजम् - बिन्दुः - पताका - प्रकरी - कार्यम्
इति पञ्चार्थप्रकृतीनां क्रमशः आरम्भः - यत्नः - प्राप्त्याशा -
नियताप्तिः - फलागमः इति पञ्चभिः कार्यावस्थाभिः एकैकशः
योगेन मुखसन्धिः - प्रतिमुखसन्धिः - गर्भसन्धिः - अवमर्शसन्धिः/
-
सत्कविः
ध्वनिमार्गनिपुणः कविः । सहृदयहृदयाह्लादिकवित्व-
रचनाचणः। प्रजापतिरिव काव्यजगन्निर्माणकुशलः ।
सम्भोगशृङ्गारः
सम्भोगस्य च परस्परप्रेमदर्शनसुरतविहरणादिलक्षणा
प्रकाराः ।
सन्दानितकम्
ध्वन्यालोकपारिभाषिकपदकोशः
सन्दानितकं च युग्मकापरपर्यायं द्विपरिसमाप्तक्रियं
पद्यद्वयम् ।
सन्धिः
सन्धिर्नाम योगः । द्वयोरंशयोर्योगेन सन्धिर्जायते । नाट्ये
दशरूपकेषु वस्तुविस्तरणक्रमे पञ्चसन्धयः सम्भवन्ति ।
विषयेऽस्मिन् दशरूपके निगद्यते ।
"
"अर्थप्रकृतयः पञ्च पञ्चावस्थासमन्विताः ।
यथासङ्ख्येन जायन्ते मुखाद्याः पञ्चसन्धयः ॥" इति ।
अर्थात् बीजम् - बिन्दुः - पताका - प्रकरी - कार्यम्
इति पञ्चार्थप्रकृतीनां क्रमशः आरम्भः - यत्नः - प्राप्त्याशा -
नियताप्तिः - फलागमः इति पञ्चभिः कार्यावस्थाभिः एकैकशः
योगेन मुखसन्धिः - प्रतिमुखसन्धिः - गर्भसन्धिः - अवमर्शसन्धिः/
-