2023-05-18 02:10:08 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
दशकुमारचरितम् ।
[ प्रथमः
सकलसैन्यमण्डल : प्रचण्डप्रहरणशतभिन्नमर्मा सिंहवर्मा करिणः
करिणमवप्लुत्यातिमानुषप्राणबलेन चण्डवर्मणा । स च तदुहितर्य-
प्राणैरेनं न
व्ययूयुजत् । अपि त्वनीनयद्पनीताशेषशल्यैमकल्यसंधो बन्ध-
नम् । अजीगणञ्च गणकसंधैः 'अद्यैव क्षपावसाने विवाहनीया
राजदुहिता' इति । कृतकौतुकमङ्गले च तस्मिन्नेकपिङ्गा चलात्प्रति-
निवृत्त्यैणजङ्घो नाम जङ्घाकरिकः प्रभवतो दर्पसारस्य प्रतिसंदेश-
मावेदयत् – 'अयि मूढ, किमस्ति कन्यान्तःपुरदूषकेऽपि कश्चि-
६६
म्बालिकायामबलारत्नसमाख्यातायामतिमात्राभिलाषः
पढ़चन्द्रिका ।
1
स चेति चण्डवर्मा । तद्दुहितरि सिंहवर्मकन्यायाम् । अम्बालिकेति नाम्ना प्रसिद्धा-
याम् । रत्नत्वेनोत्कृष्टत्वेन । अतिमात्रमत्यन्तमभिलाषो यस्येति तथा । एनं सिंहवर्मा -
णम् । न व्ययूयुजदिति । 'युजिर् योगे' । हेतुमण्णिजन्तानुङि रूपम् ।
अपि त्विति । अनीनयत् । 'णीज् प्रापणे' णिजन्ताल्लुङ प्रथमपुरुषे परस्मैपदै -
कवचनम् । अकल्या अचिन्त्या संधा प्रतिज्ञा यस्येति स तथा । बन्धनं कारागृहम् ।
अजीगणत् । 'गण संख्याने' । गणकसंघैज्र्ज्योतिषिकसमूहै: । 'दैवज्ञगणकादेशिज्ञानि'
इति हैमः । क्षपावसाने प्रातःकाले । कृतकौतुक्मङ्गले बद्धकङ्कणबन्धे । तस्मि-
श्रण्डवर्मणि । एकपिङ्गस्य कुबेरस्य । 'यक्षैकपिङ्गैलविल- ' इत्यमरः । अचलात्प-
तात् । एणजङ्घो नाम जङ्घाकारकः । शीघ्रगामीत्यर्थः । 'जङ्घाकरिकजासिकौ
इत्यमरः । 'जङ्घालोऽतिजवो जगारिको जाङ्घिको जवी' इति हैमः । दर्पसारस्य
प्रतिसंदेशं प्रत्युत्तरम् । आवेदयत् । कथयामासेत्यर्थः । अयीति कोमलामन्त्रणे । मूढे-
।
1
भूषणा ।
र्वेणान्वितम् । न व्यय॒युजन्न पृथक्वकार । युजेर्णिजन्ताच्चडि लुङ् । अपि तूत-
रकृत्योक्ती अकल्यसंधोऽचिन्त्यप्रतिज्ञः । सत्यसंघ इति यावत् । अजीगणद्गणनं
कारयति स्म । गणेर्णिचि लुङ् । एकपिङ्गः कुबेरः । 'यक्षैकपिङ्गैलविल-' इत्यमरः ।
जङ्घाकरिकः । 'जङ्घाकारकजाकि इत्यमरः । 'हलकारा' इति प्रसिद्धः ।
प्रभवतः प्रभो राज्ञः । 'प्रत्यये लक्षणे हेतौ क्रियायास्तु शतुर्वचः' । अयि ।
लघुदीपिका ।
तूत्तरकृत्योक्तौ । अकल्यसंधोऽचिन्त्यप्रतिज्ञः अजीगणद्गणनं कारयति स्म ।
गणेर्णिचि लुङ् । जङ्घाकरिकः । 'जङ्घाकरिकजाधिकौ' । प्रभवतः प्रभोः । 'प्रत्य्ये'
लक्षणे हेतौ क्रियायास्तु शतुर्वचः' इति वचनादव्यये शतृ । अयि । अधिक्षे-
पाठा०-१ 'भिन्नवर्मा'. २ 'अकल्पसंघः', 'अकल्प्यसंघः'. ३ 'बन्धन-
गृहम्'.
[ प्रथमः
सकलसैन्यमण्डल : प्रचण्डप्रहरणशतभिन्नमर्मा सिंहवर्मा करिणः
करिणमवप्लुत्यातिमानुषप्राणबलेन चण्डवर्मणा । स च तदुहितर्य-
प्राणैरेनं न
व्ययूयुजत् । अपि त्वनीनयद्पनीताशेषशल्यैमकल्यसंधो बन्ध-
नम् । अजीगणञ्च गणकसंधैः 'अद्यैव क्षपावसाने विवाहनीया
राजदुहिता' इति । कृतकौतुकमङ्गले च तस्मिन्नेकपिङ्गा चलात्प्रति-
निवृत्त्यैणजङ्घो नाम जङ्घाकरिकः प्रभवतो दर्पसारस्य प्रतिसंदेश-
मावेदयत् – 'अयि मूढ, किमस्ति कन्यान्तःपुरदूषकेऽपि कश्चि-
६६
म्बालिकायामबलारत्नसमाख्यातायामतिमात्राभिलाषः
पढ़चन्द्रिका ।
1
स चेति चण्डवर्मा । तद्दुहितरि सिंहवर्मकन्यायाम् । अम्बालिकेति नाम्ना प्रसिद्धा-
याम् । रत्नत्वेनोत्कृष्टत्वेन । अतिमात्रमत्यन्तमभिलाषो यस्येति तथा । एनं सिंहवर्मा -
णम् । न व्ययूयुजदिति । 'युजिर् योगे' । हेतुमण्णिजन्तानुङि रूपम् ।
अपि त्विति । अनीनयत् । 'णीज् प्रापणे' णिजन्ताल्लुङ प्रथमपुरुषे परस्मैपदै -
कवचनम् । अकल्या अचिन्त्या संधा प्रतिज्ञा यस्येति स तथा । बन्धनं कारागृहम् ।
अजीगणत् । 'गण संख्याने' । गणकसंघैज्र्ज्योतिषिकसमूहै: । 'दैवज्ञगणकादेशिज्ञानि'
इति हैमः । क्षपावसाने प्रातःकाले । कृतकौतुक्मङ्गले बद्धकङ्कणबन्धे । तस्मि-
श्रण्डवर्मणि । एकपिङ्गस्य कुबेरस्य । 'यक्षैकपिङ्गैलविल- ' इत्यमरः । अचलात्प-
तात् । एणजङ्घो नाम जङ्घाकारकः । शीघ्रगामीत्यर्थः । 'जङ्घाकरिकजासिकौ
इत्यमरः । 'जङ्घालोऽतिजवो जगारिको जाङ्घिको जवी' इति हैमः । दर्पसारस्य
प्रतिसंदेशं प्रत्युत्तरम् । आवेदयत् । कथयामासेत्यर्थः । अयीति कोमलामन्त्रणे । मूढे-
।
1
भूषणा ।
र्वेणान्वितम् । न व्यय॒युजन्न पृथक्वकार । युजेर्णिजन्ताच्चडि लुङ् । अपि तूत-
रकृत्योक्ती अकल्यसंधोऽचिन्त्यप्रतिज्ञः । सत्यसंघ इति यावत् । अजीगणद्गणनं
कारयति स्म । गणेर्णिचि लुङ् । एकपिङ्गः कुबेरः । 'यक्षैकपिङ्गैलविल-' इत्यमरः ।
जङ्घाकरिकः । 'जङ्घाकारकजाकि इत्यमरः । 'हलकारा' इति प्रसिद्धः ।
प्रभवतः प्रभो राज्ञः । 'प्रत्यये लक्षणे हेतौ क्रियायास्तु शतुर्वचः' । अयि ।
लघुदीपिका ।
तूत्तरकृत्योक्तौ । अकल्यसंधोऽचिन्त्यप्रतिज्ञः अजीगणद्गणनं कारयति स्म ।
गणेर्णिचि लुङ् । जङ्घाकरिकः । 'जङ्घाकरिकजाधिकौ' । प्रभवतः प्रभोः । 'प्रत्य्ये'
लक्षणे हेतौ क्रियायास्तु शतुर्वचः' इति वचनादव्यये शतृ । अयि । अधिक्षे-
पाठा०-१ 'भिन्नवर्मा'. २ 'अकल्पसंघः', 'अकल्प्यसंघः'. ३ 'बन्धन-
गृहम्'.