2023-05-18 02:10:06 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
दशकुमारचरितम् ।
[ प्रथमः
कपोलतलमाकुलीबभूव
'किं किम्' इति
दहशुश्च तदवस्थं
। तुमुले चास्मिन्समयेऽनियन्त्रितप्रवेशाः
सहसोपसृत्य विविशुरन्तर्वंशिकपुरुषाः
राजकुमारम् । तदनुभावनिरुद्धनिग्रहे-
च्छास्तु सद्य एव ते तमर्थ चण्डवर्मणे निवेदयांचक्रुः । सोऽपि
कोपादागत्य निर्दहन्निव दहनगर्भया हशा निशाम्योत्पन्नप्रत्य-
भिज्ञः 'कथं स एवैष मदनुजमरणनिमित्तभूताया: पापाया बाल-
चन्द्रिकायाः पत्युरत्यभिनिविष्टवित्तदर्पस्य वैदेशिकवणिक्पुत्रस्य
पुष्पोद्भवस्य मित्रं रूपमत्तः कलामिमानी नैकविधविप्रलम्भोपाय-
पदचन्द्रिका ।
६२
अवगुण्ठितं वेष्टितम् । तुमुले संकुले । अनियन्त्रितप्रवेशा अनिवारितप्रवेशाः ।
अन्तर्वशिकाः । 'अन्तः पुरे वधिकृतः स्यादन्तर्वंशिको जनः' इत्यमरः । तदव-
स्थम् । निगडितपादमित्यर्थः । ददृशुः । 'दृशिर् प्रेक्षणे । लिटि प्रथमे परस्मैपद-
हुवचनम् । तस्य राजकुमारस्यानुभावेन सामर्थ्येन । 'अनुभावः प्रभावे च निश्चये
भावसूचके' इति वैजयन्ती । निरुद्धा निग्रहेच्छा येषां ते । अन्तर्वशिका
इत्यर्थः । निवेदयांचक्रुः । सोऽपीति । सोऽपि । चण्डवर्मेत्यर्थः । दहनगर्भ-
याग्निगर्भया । निशाम्य । 'शम लक्ष आलोचने' । अस्मात्खार्थण्यन्तात्
क्त्वाप्रत्यये समासे ल्यप् । दृष्ट्वेत्यर्थः । अत्यभिनिविष्टः अत्यारूढः । नैकविधा
अनेकविधा ये विप्रलम्भोपायाः प्रतारणयुक्तयस्तेषु यत्पाटवं पटोर्भावस्तेना-
भूषणा ।
विप्रविध्यमानं ताङ्यमानम् । तुमुले संकुले । रणसंकुले शक्तोऽपि रणान्यसंकुले
भाक्तः । 'तुमुलं रणसंकुले' इत्यमरः । अयन्त्रितोऽनिवारितः । अन्तर्वशिकपु-
रुषाः । 'अन्तः पुरे वधिकृतः स्यादन्तर्वशिको जनः' इत्यमरः । राजपुत्रं राज-
चाहनम् । अनुभावः प्रभावः । 'अनुभावः प्रभावे च निवये भावसूचके' इति
वैजयन्ती । निग्रहो बन्धनम् । चण्डवर्मणे दर्पसारामात्याय । कोपात् । हेतौ
पञ्चमी । निशाम्यालोक्य । 'शम आलोचने' । प्रत्यभिज्ञा विस्मृतज्ञानम् ।
मदनुजः सिंहवर्मा । अशेश्वरादन्य एवायम् । एवमत्र कथा - 'अवन्तिसुन्दर्या
सखी बालचन्द्रिका । तां क्वाप्युत्सवसमाजे ददर्श सिंहवर्मा । आतुरधिकारात्का-
लघुदीपिका ।
'समयाः शपथाचारकालसिद्धान्तसंविदः' । विप्रविध्यमानं ताड्यमानम् । तुमुले
संकुले । अनियन्त्रितोऽनिवारितः । अन्तर्वशिकः । 'अन्तःपुरे लधिकृतः
स्यादन्तर्वशिको जनः' । अनुभावः प्रभावः । 'अनुभावः प्रभावे च निश्चये
भावसूचके' इति वैजयन्ती । निग्रहोऽभिभवः । कोपात्कोप विधाय । ल्यब्लोपे
पञ्चमी । निशाम्यालोक्य । प्रत्यभिज्ञा विस्मृतज्ञानम् । पापशील: पापख-
पाठा० - १ 'राजपुत्रम्. २ 'निशम्य'.
[ प्रथमः
कपोलतलमाकुलीबभूव
'किं किम्' इति
दहशुश्च तदवस्थं
। तुमुले चास्मिन्समयेऽनियन्त्रितप्रवेशाः
सहसोपसृत्य विविशुरन्तर्वंशिकपुरुषाः
राजकुमारम् । तदनुभावनिरुद्धनिग्रहे-
च्छास्तु सद्य एव ते तमर्थ चण्डवर्मणे निवेदयांचक्रुः । सोऽपि
कोपादागत्य निर्दहन्निव दहनगर्भया हशा निशाम्योत्पन्नप्रत्य-
भिज्ञः 'कथं स एवैष मदनुजमरणनिमित्तभूताया: पापाया बाल-
चन्द्रिकायाः पत्युरत्यभिनिविष्टवित्तदर्पस्य वैदेशिकवणिक्पुत्रस्य
पुष्पोद्भवस्य मित्रं रूपमत्तः कलामिमानी नैकविधविप्रलम्भोपाय-
पदचन्द्रिका ।
६२
अवगुण्ठितं वेष्टितम् । तुमुले संकुले । अनियन्त्रितप्रवेशा अनिवारितप्रवेशाः ।
अन्तर्वशिकाः । 'अन्तः पुरे वधिकृतः स्यादन्तर्वंशिको जनः' इत्यमरः । तदव-
स्थम् । निगडितपादमित्यर्थः । ददृशुः । 'दृशिर् प्रेक्षणे । लिटि प्रथमे परस्मैपद-
हुवचनम् । तस्य राजकुमारस्यानुभावेन सामर्थ्येन । 'अनुभावः प्रभावे च निश्चये
भावसूचके' इति वैजयन्ती । निरुद्धा निग्रहेच्छा येषां ते । अन्तर्वशिका
इत्यर्थः । निवेदयांचक्रुः । सोऽपीति । सोऽपि । चण्डवर्मेत्यर्थः । दहनगर्भ-
याग्निगर्भया । निशाम्य । 'शम लक्ष आलोचने' । अस्मात्खार्थण्यन्तात्
क्त्वाप्रत्यये समासे ल्यप् । दृष्ट्वेत्यर्थः । अत्यभिनिविष्टः अत्यारूढः । नैकविधा
अनेकविधा ये विप्रलम्भोपायाः प्रतारणयुक्तयस्तेषु यत्पाटवं पटोर्भावस्तेना-
भूषणा ।
विप्रविध्यमानं ताङ्यमानम् । तुमुले संकुले । रणसंकुले शक्तोऽपि रणान्यसंकुले
भाक्तः । 'तुमुलं रणसंकुले' इत्यमरः । अयन्त्रितोऽनिवारितः । अन्तर्वशिकपु-
रुषाः । 'अन्तः पुरे वधिकृतः स्यादन्तर्वशिको जनः' इत्यमरः । राजपुत्रं राज-
चाहनम् । अनुभावः प्रभावः । 'अनुभावः प्रभावे च निवये भावसूचके' इति
वैजयन्ती । निग्रहो बन्धनम् । चण्डवर्मणे दर्पसारामात्याय । कोपात् । हेतौ
पञ्चमी । निशाम्यालोक्य । 'शम आलोचने' । प्रत्यभिज्ञा विस्मृतज्ञानम् ।
मदनुजः सिंहवर्मा । अशेश्वरादन्य एवायम् । एवमत्र कथा - 'अवन्तिसुन्दर्या
सखी बालचन्द्रिका । तां क्वाप्युत्सवसमाजे ददर्श सिंहवर्मा । आतुरधिकारात्का-
लघुदीपिका ।
'समयाः शपथाचारकालसिद्धान्तसंविदः' । विप्रविध्यमानं ताड्यमानम् । तुमुले
संकुले । अनियन्त्रितोऽनिवारितः । अन्तर्वशिकः । 'अन्तःपुरे लधिकृतः
स्यादन्तर्वशिको जनः' । अनुभावः प्रभावः । 'अनुभावः प्रभावे च निश्चये
भावसूचके' इति वैजयन्ती । निग्रहोऽभिभवः । कोपात्कोप विधाय । ल्यब्लोपे
पञ्चमी । निशाम्यालोक्य । प्रत्यभिज्ञा विस्मृतज्ञानम् । पापशील: पापख-
पाठा० - १ 'राजपुत्रम्. २ 'निशम्य'.