daśakumāracaritam savyākhyānam /66

दशकुमारचरितम् ।
 
[ पूर्वपीठिकायां
 
कन्यान्तःपुरप्रवेशः
 
। तदनुरूपमुपायमुपपाद्य श्वः परश्वो वा

नताङ्गीं संगमिष्यामि । मदुदन्तमेवमाख्याय शिरीषकुसुमसुकुमा-

राया यथा शरीरबाधा न जायेत तथाविधमुपायमाचर' इति ।

बालचन्द्रिकापि तस्य प्रेमगर्भितं वचनमाकर्ण्य संतुष्टा कन्यापुरम-

गच्छत् । राजवाहनोऽपि यत्र हृदयवल्लभावलोकनसुखमलभत

तदुधाद्यानं विरहविनोदाय पुष्पोद्भवसमन्वितो जगाम । तत्र चको-

रलोचनावचितपल्लवकुसुमनिकुरम्बं महीरुहसमूहं शरदिन्दुमुख्या

मन्मथसमाराधनस्थानं च नताङ्गीपदपङ्किक्तिचिह्नितं शीतलसैकत-

तलं च सुदतीमुभुक्तमुक्तं माधवीलतामण्डपान्तरपल्लवतस्ल्पं च

विलोकयँल्ललनातिलकविलोकनवे लाजनितशेषाणि स्मारंस्मारं मन्द-
मारुतकम्पितानि नवचूतपल्लवानि मदनाग्निशिखा इव चकितो
दर्शदर्श
दर्शंदर्शं मनोजकर्णेजपानामिव कोकिलकीरमधुकराणां कक्व- णितानि
श्रावं श्रावं मारविकारेण क्वचिदध्प्यवस्थातुमसहिष्णुः परिबभ्राम ।
 
५४
 

तस्मिन्नवसरे धरणीसुर एकः सूक्ष्मचित्रनिवसनः स्फुरन्मणि-

कुण्डलमण्डितो मुण्डितमस्तक मानवसमेतञ्श्चतुरवेषमनोरमो यहदृ-

च्छया समागतः समन्ततोऽभ्युल्लसत्तेजोमण्डलं राजवाहनमा-

शीर्वादपूर्वकं ददर्श । राजा सादरम् 'को भवान्, कस्यां विद्यायां

निपुणः ?' इति तं पप्रच्छ । स च 'विद्येश्वरनामधेयोऽहमैन्द्रजा-

लिकविद्याकोविदो विविधदेशेषु राजमनोरञ्जनाय भ्रमन्नुज्जयिनी-

मद्यागतोऽस्मि' इति शशंस । पुनरपि राजवाहनं सम्यगालोक्य
 

 
क्रियैव लता तस्याम् । अलवालमावालम् । 'अळें' इति भाषायाम् । लोचनपथमव-
र्तत । दृष्टेत्यर्थः । अनुरूपं योग्यम् । उपपाद्य संपाद्य । श्व आगामिनि दिवसे ।
परश्वस्ततः परस्मिन्दिवसे । प्रेमगर्भितं प्रेमयुक्तम् । चकोराविव लोचने यस्याः सा ।
हृदयवल्लमेभेत्यर्थः । निकुरम्बं समूहम् । ललनातिलकशब्देन सैव गृह्यते । स्मारं-

स्मारं स्मृलात्वा स्मृत्वा दर्शदर्शशंदर्शं दृष्ट्वा दृष्ट्वा । कर्णेजपः सूचकः । अलुक्समासः ।
'तत्पुरुषे कृति बहुलम्' ( ६ । ३ । १४ ) इति सूत्रम् ॥
 
तस्मिन्निति । धरणीसुरो विप्रः । सूक्ष्मं चित्रं च निवसनं वासो यस्य
मां मणिनिर्मिताभ्यां कुण्डलाभ्यां कर्णभूषणाभ्यां मण्डितः शोभितः । मुण्डितं
मस्तकं यस्यैतादृशेनापरेण मानवेन समेतो युक्तः । यदृच्छया अकस्मात् । उल्लसत्ते-
जसां मण्डलं यस्य तम् । आशीर्वाददं आशीर्वचनम्, स पूर्वो यस्मिन्यथा तथा !
 
।