daśakumāracaritam savyākhyānam /29

प्रथमोच्छ्वासः ] पददीपिकाख्यव्याख्यासहितम् ।
 
१७
 
A
 
सैकततले खनननिक्षिप्तचरणं लक्षीकृत्य शितशरनिकरेण वा,

अनेकचरणैः पलायमानं कुक्कुरबालकैर्वा [^१]दंशयित्वा संहनिष्यामः'
इति भाषमाणा मया समभ्यभाष्यन्त – 'ननु [^२]किरोतोत्तमाः, घोर-
प्रचारे कान्तारे स्खलितपथः स्थविरभूसुरोऽहं मम पुत्रकं कक्वचिच्छा-
यायां निक्षिप्य मार्गान्वेषणाय किंचिदन्तरमगच्छम् । स कुत्र
गतः ?, केन वा गृहीतः ?, परीक्ष्यापि न वीक्ष्यते । तन्मुखालोकनेन
विनानेकान्यहान्यतीतानि । किं करोमि, क्कव यामि, भवद्भिर्न
किमदर्शि ?' इति । 'द्विजोत्तम, कश्चिदत्र तिष्ठति । किमेष तव नन्दनः
सत्यमेव ? तद्देनं गृहाण' इत्युक्त्वा दैवानुकूल्येन मह्यं तं व्यतरन् ।
तेभ्यो दत्ताशीरहं बालकमङ्गीकृत्य शिशिरोदकादिनोपचारेणाश्वा-
स्य निःशङ्कं भवदङ्कं समानीतवानस्मि । एनमायुष्मन्तं पितृरूपो
भवानभिरक्षतात्' इति । राजा सुहृदापन्निमित्तं शोकं तन्नन्दनवि-
लोकनसुखेन [^३]किंचिदधरीकृत्य तमुपहारवर्मनाम्नाहूय राजवाहन-

मिव पुपोष ।
 

 
जनपतिरेकस्मिन्पुण्य दिवसे तीर्थस्नानाय पक्कणनिकटमार्गेण
 

 
सिकताप्रचुरं ससैकतम् । सैकतं च तत्तलं च । खननेन निक्षिप्तौ भूमौ कीलितौ
चरणौ यस्य तम् । शितास्तीक्ष्णाश्च ते शराश्च तेषां निकरेण । इदमन्ये अनेकचर-
गैणैरिति कुक्कुरबालकैरित्यस्य विशेषणम् । पलायमानमेनं बालकम् । दंशयित्वा दंश
शं-
कारयित्वा । 'ददंशयित्वा' इति पाठे यडङन्तप्रयोगः । इदमप्यपरे किरातोत्तमाः ।
प्रार्थनानुकूलमेतत्संबोधनम् । घोरः प्रचारः संचारो यस्मिंस्तथा । कान्तारे दुर्गमे
वर्त्मनि स्खलितः पन्था यस्य सः । 'ऋक्पूरब्धूःपथामानक्षे (५१४१७४) । पथिन्
इत्यस्य पथः । स्थविरो वृद्धः । भूसुरो भुवि पृथ्व्यां सुरो द्विजः । निक्षिप्य

संस्थाप्य । मार्गस्यान्वेषणं गवेषणम् । मुखालोकनेन विना । 'पृथग्विना--'
( २।३।३२ ) इति तृतीया । अतीतानि गतानि । अदर्शि । 'हदृशिर् प्रेक्षणे' ।
कर्मणि लुब्ङ् । गृहाण । 'ग्रह उपादाने' । लोटो रूपम् । दैवस्यानुकूल्यं तेन ।
व्यतरन्नददुः । दत्ताशीर्येन सः शिशिरं शीतम् । निःशङ्कमिति क्रियाविशेषणम् ।
भवदङ्कं भवन्निकटम् । अभिरक्षतात् । 'तुह्योस्तातडाङाशिष्यन्यतरस्याम् (७॥१॥३५ )
इति तातङ् । अधरीकृत्य दूरीकृत्य तनूकृत्य वा । पुपोष वृद्धिं नीतवान् ॥
 

 
जनपतिरिति । पुण्यदिवसे पर्वणि । तीर्थे स्नानं तीर्थस्नानं तस्मै । पक्कणः
 
पाठा० -
 
[^१]G. 'ददंशयित्वा'.
[^२ ]G.'किरातास्तमोघोरप्रचारे'; 'किराताः सुघोर-
अप्रचारे'.
[^३ ] G.'संकुचीकृत्य'.