2023-05-18 02:10:59 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
२५४
दशकुमारचरितम् ।
[अष्टमः
नदीष्णः कलासु, नेदिष्ठो धर्मार्थसंहितासु, स्वल्पेऽपि सुकृते
सुतरां प्रत्युपकर्ता, प्रत्यवेक्षिता कोशवाहनयोः, यत्नेन परीक्षिता
सर्वाध्यक्षाणाम् उत्साहयिता कृतकर्मणामनुरूपैर्दानमानैः, सद्यः
प्रतिकर्ता दैवमानुषीणामापदाम्, षाड्डुण्योपयोगनिपुणः, मनुमा-
र्गेण प्रणेता चातुर्वर्ण्यस्य, पुण्यश्लोकः, पुण्यवर्मा नामासीत् । स
पुण्यैः कर्मभिः प्राण्य पुरुषायुषम्, पुनरपुण्येन प्रजानामगण्यता-
मरेषु । तदनन्तरमनन्तवर्मा नाम तदायतिरवनिमध्यतिष्ठत् । स
सर्वगुणैः समृद्धोऽपि दैवाइण्डनीत्यां नात्यादृतोऽभूत् । तमेकदा
पदचन्द्रिका ।
सर्गे कप्रत्ययः । 'निनदीभ्यां स्नातेः कौशले' (८।३१८९) इति मूर्धन्यादेशः । नेदिष्ठो
निकटवर्ती । 'अन्तिकबाढयोर्नेदसाधौ' (५॥४॥६३) इति साधु । प्रत्यवेक्षा गवेषणम् ।
कोशो भाण्डागारम् । वाहनान्यश्वादीनि । प्रतिकर्ता प्रतीकारकर्ता । षाड्डण्यं षड्गुणाः ।
चातुर्वर्ण्यादिपाठात्खार्थे व्यञ्प्रत्ययः । 'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः ।
षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहमन्त्रजाः' इत्यमरः । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् ।
पुण्यश्लोकः पवित्रकीर्तिः । 'पद्ये यशसि च श्लोकः' इत्यमरः । पुण्यवर्मेति नाम
राजा । स इति । प्राण्य । जीविवेत्यर्थः । पुरुषायुषं पूर्णमायुः । अपुण्येन ।
पापेनेत्यर्थः । अगण्यत । 'गण संख्याने' । अमरेषु देवेषु । तदनन्तरम् ।
पुण्यवर्मोत्तरमित्यर्थः । अनन्तवर्मेति । तदायतिस्तस्मात्पुण्यवर्मण आयतिः
प्रभावो यस्येति स तथा । 'स्यात्प्रभावेऽपि चायतिः' इत्यमरः । दैवाददृष्टात् । दण्ड-
,
-
भूषणा ।
कौशले इति मूर्धन्यादेशः नेदिष्ठः । 'नेदिष्ठमन्तिकतमम्' इत्यमरः । प्रत्यवसितो-
पभोक्ता । षाड्डुण्यं षड्गुणाः । चातुर्वर्ण्यादिपाठात्स्वार्थे व्यञ् । गुणाः संध्यादयः ।
'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः । षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहम-
त्रजाः ॥' इत्यमरः । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् । पुण्यश्लोकः पुण्ययशाः । 'पद्ये
यशसि च श्लोकः' इत्यमरः । अतिसत्त्व इत्यादिनयवर्णने कामन्दक:- न्यायेनार्ज-
नमर्थस्य वर्धनं रक्षणं तथा । सत्पात्रप्रतिपत्तिश्च राजवृत्तं चतुर्विधम् ॥ नयविक्र
मसंपन्नः सूत्थानश्चिन्तयेच्छ्रियम् । नयस्य विनयो मूलं विनयः शास्त्रनिश्चयः ॥
शास्त्रं प्रज्ञा धृतिर्दाक्ष्यं प्रागल्भ्यं धारयिष्णुता । उत्साहो वाग्मिता दार्ढ्यमापत्क्लेश-
लघुदीपिका ।
M
इति मूर्धन्यः । षाड्डुण्यं षब्रुणाः । चातुर्वर्ण्यादिपाठात् खार्थे ष्यन्प्रत्ययः ।
'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः । षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावो-
त्साहमन्त्रजाः' । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् । पुण्यश्लोकः पुण्ययशाः । 'पद्ये
C
पाठा०-१ 'प्रत्यवसिता',
दशकुमारचरितम् ।
[अष्टमः
नदीष्णः कलासु, नेदिष्ठो धर्मार्थसंहितासु, स्वल्पेऽपि सुकृते
सुतरां प्रत्युपकर्ता, प्रत्यवेक्षिता कोशवाहनयोः, यत्नेन परीक्षिता
सर्वाध्यक्षाणाम् उत्साहयिता कृतकर्मणामनुरूपैर्दानमानैः, सद्यः
प्रतिकर्ता दैवमानुषीणामापदाम्, षाड्डुण्योपयोगनिपुणः, मनुमा-
र्गेण प्रणेता चातुर्वर्ण्यस्य, पुण्यश्लोकः, पुण्यवर्मा नामासीत् । स
पुण्यैः कर्मभिः प्राण्य पुरुषायुषम्, पुनरपुण्येन प्रजानामगण्यता-
मरेषु । तदनन्तरमनन्तवर्मा नाम तदायतिरवनिमध्यतिष्ठत् । स
सर्वगुणैः समृद्धोऽपि दैवाइण्डनीत्यां नात्यादृतोऽभूत् । तमेकदा
पदचन्द्रिका ।
सर्गे कप्रत्ययः । 'निनदीभ्यां स्नातेः कौशले' (८।३१८९) इति मूर्धन्यादेशः । नेदिष्ठो
निकटवर्ती । 'अन्तिकबाढयोर्नेदसाधौ' (५॥४॥६३) इति साधु । प्रत्यवेक्षा गवेषणम् ।
कोशो भाण्डागारम् । वाहनान्यश्वादीनि । प्रतिकर्ता प्रतीकारकर्ता । षाड्डण्यं षड्गुणाः ।
चातुर्वर्ण्यादिपाठात्खार्थे व्यञ्प्रत्ययः । 'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः ।
षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहमन्त्रजाः' इत्यमरः । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् ।
पुण्यश्लोकः पवित्रकीर्तिः । 'पद्ये यशसि च श्लोकः' इत्यमरः । पुण्यवर्मेति नाम
राजा । स इति । प्राण्य । जीविवेत्यर्थः । पुरुषायुषं पूर्णमायुः । अपुण्येन ।
पापेनेत्यर्थः । अगण्यत । 'गण संख्याने' । अमरेषु देवेषु । तदनन्तरम् ।
पुण्यवर्मोत्तरमित्यर्थः । अनन्तवर्मेति । तदायतिस्तस्मात्पुण्यवर्मण आयतिः
प्रभावो यस्येति स तथा । 'स्यात्प्रभावेऽपि चायतिः' इत्यमरः । दैवाददृष्टात् । दण्ड-
,
-
भूषणा ।
कौशले इति मूर्धन्यादेशः नेदिष्ठः । 'नेदिष्ठमन्तिकतमम्' इत्यमरः । प्रत्यवसितो-
पभोक्ता । षाड्डुण्यं षड्गुणाः । चातुर्वर्ण्यादिपाठात्स्वार्थे व्यञ् । गुणाः संध्यादयः ।
'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः । षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहम-
त्रजाः ॥' इत्यमरः । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् । पुण्यश्लोकः पुण्ययशाः । 'पद्ये
यशसि च श्लोकः' इत्यमरः । अतिसत्त्व इत्यादिनयवर्णने कामन्दक:- न्यायेनार्ज-
नमर्थस्य वर्धनं रक्षणं तथा । सत्पात्रप्रतिपत्तिश्च राजवृत्तं चतुर्विधम् ॥ नयविक्र
मसंपन्नः सूत्थानश्चिन्तयेच्छ्रियम् । नयस्य विनयो मूलं विनयः शास्त्रनिश्चयः ॥
शास्त्रं प्रज्ञा धृतिर्दाक्ष्यं प्रागल्भ्यं धारयिष्णुता । उत्साहो वाग्मिता दार्ढ्यमापत्क्लेश-
लघुदीपिका ।
M
इति मूर्धन्यः । षाड्डुण्यं षब्रुणाः । चातुर्वर्ण्यादिपाठात् खार्थे ष्यन्प्रत्ययः ।
'संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः । षड्गुणाः शक्तयस्तिस्रः प्रभावो-
त्साहमन्त्रजाः' । चतुर्वर्णा एव चातुर्वर्ण्यम् । पुण्यश्लोकः पुण्ययशाः । 'पद्ये
C
पाठा०-१ 'प्रत्यवसिता',