2023-05-18 02:10:39 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
उच्छ्वासः ] पदचन्द्रिका - भूषणा- लघुदीपिकासहितम् ।
तम् । 'अथासौ निर्भयोऽद्य प्रियतमाविरहपाण्डुभिरवयवैर्वैर्यस्त-
म्भितापर्याकुलेन चक्षुषोष्मश्वासशोषिताभिरिवानतिपेशलाभि-
र्वाग्भिर्वियोगं दर्शयन्तम् कथमपि राजकुले कार्याणि कारय-
न्तम्, पूर्वसंकेतितैः पुरुषैरभिग्राह्याबन्धयत् । तस्य किल स्थाने
स्थाने दोषानुद्घोष्य तथोद्धरणीये चक्षुषी यथा तन्मूलमेवास्य मरणं
भवेत्' इति । अतोऽत्रैकान्ते यथेष्टमनु मुक्त्वा तस्य साधोः
पुरः प्राणान्मोक्तुकामो बध्नामि परिकरम्' इति ।
१७९
मयापि तत्पितृव्यसनमाकर्ण्य पर्यश्रुणा सोऽभिहितः
'सौम्य, किं तव गोपायित्वा । यस्तस्य सुतो यक्षकन्यया देवस्य
राजवाहनस्य पादशुश्रूषार्थ देव्या वसुमत्या हेस्तन्यासः कृतः
सोऽहमस्मि । शक्ष्यामि सहस्रमपि सुभटानामुदायुधानां हत्वा पितरं
मोचयितुम् । अपि तु संकुले यदि कश्चित्पातयेत्तदङ्गे शस्त्रिकां
सर्व एव मे यत्नो भस्मनि हुतमिव भवेत्' इति । अनवसितवचन
एव मयि महानाशीविषः प्रकाररन्ध्रेणोद्रयच्छिरः । तमहं मन्त्रौ-
पदचन्द्रिका ।
दौर्मनस्यं दौश्चित्यम् । प्रायेण बाहुल्येन । अथेति । असौ राजा । अवयवैः शरी-
रावयवैः । अनतिपेशलाभिरनतिकोमलाभिः । पूर्वसंकेतितैः प्रागेव मन्त्रितैः ।
अभिग्राह्य ग्राहयित्वा । स्थाने स्थाने प्रतिस्थले । उद्घोष्योद्भाव्य । उद्धरणीये
निष्कासनीये । अत्रैकान्ते रहसि मोक्तुकामस्त्यक्तुकामः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं
काममनसोरपि' इति मकारलोपः ॥
पर्यश्रुणा कृतरोदनेन हस्तन्यासो हस्तनिक्षेपः । वक्ष्यामि शक्तो भवि-
ष्यामि । उदायुधानामुद्यतशस्त्राणाम् । संकुले संबाधे । तदने पितुर
भस्मनि रक्षायाम् । हुतमिव क्षिप्तमिव । निरर्थकमिवेति भावः । अनवसित-
चचनेऽसमाप्तवचने । महानतिदीर्घः । आशीविषः सर्पः । 'आशी विषो
भूषणा ।
पालयोर्वियोगश्रवणोत्तरम् । अबन्धयत् । लब्धावसरत्वादिति भावः । मोक्तुकाम-
स्त्यक्तुमिच्छुः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं काममनसोऽरपि । समो वाहिततयोर्मासस्य
पचि युघञोः ॥" इति मकारलोपः । संकुले संबाधे । शस्त्रिका छुरिका । 'स्याच्छत्री
चासिपुत्री च छुरिका' इत्यमरः । आशीविषः सर्पः । 'आशीविषो विषधरः'
लघुदीपिका ।
वाले' इति वैजयन्ती । मोक्तुकामस्त्यक्तुकामः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं कामम
नसोरपि । समो वाहिततयोर्मांसस्य पचि युधनोः ॥ इति मलोपः । उदैरय-
पाठा०-१ 'निर्भरोद्यत् . २ 'हस्ते न्यासः',
तम् । 'अथासौ निर्भयोऽद्य प्रियतमाविरहपाण्डुभिरवयवैर्वैर्यस्त-
म्भितापर्याकुलेन चक्षुषोष्मश्वासशोषिताभिरिवानतिपेशलाभि-
र्वाग्भिर्वियोगं दर्शयन्तम् कथमपि राजकुले कार्याणि कारय-
न्तम्, पूर्वसंकेतितैः पुरुषैरभिग्राह्याबन्धयत् । तस्य किल स्थाने
स्थाने दोषानुद्घोष्य तथोद्धरणीये चक्षुषी यथा तन्मूलमेवास्य मरणं
भवेत्' इति । अतोऽत्रैकान्ते यथेष्टमनु मुक्त्वा तस्य साधोः
पुरः प्राणान्मोक्तुकामो बध्नामि परिकरम्' इति ।
१७९
मयापि तत्पितृव्यसनमाकर्ण्य पर्यश्रुणा सोऽभिहितः
'सौम्य, किं तव गोपायित्वा । यस्तस्य सुतो यक्षकन्यया देवस्य
राजवाहनस्य पादशुश्रूषार्थ देव्या वसुमत्या हेस्तन्यासः कृतः
सोऽहमस्मि । शक्ष्यामि सहस्रमपि सुभटानामुदायुधानां हत्वा पितरं
मोचयितुम् । अपि तु संकुले यदि कश्चित्पातयेत्तदङ्गे शस्त्रिकां
सर्व एव मे यत्नो भस्मनि हुतमिव भवेत्' इति । अनवसितवचन
एव मयि महानाशीविषः प्रकाररन्ध्रेणोद्रयच्छिरः । तमहं मन्त्रौ-
पदचन्द्रिका ।
दौर्मनस्यं दौश्चित्यम् । प्रायेण बाहुल्येन । अथेति । असौ राजा । अवयवैः शरी-
रावयवैः । अनतिपेशलाभिरनतिकोमलाभिः । पूर्वसंकेतितैः प्रागेव मन्त्रितैः ।
अभिग्राह्य ग्राहयित्वा । स्थाने स्थाने प्रतिस्थले । उद्घोष्योद्भाव्य । उद्धरणीये
निष्कासनीये । अत्रैकान्ते रहसि मोक्तुकामस्त्यक्तुकामः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं
काममनसोरपि' इति मकारलोपः ॥
पर्यश्रुणा कृतरोदनेन हस्तन्यासो हस्तनिक्षेपः । वक्ष्यामि शक्तो भवि-
ष्यामि । उदायुधानामुद्यतशस्त्राणाम् । संकुले संबाधे । तदने पितुर
भस्मनि रक्षायाम् । हुतमिव क्षिप्तमिव । निरर्थकमिवेति भावः । अनवसित-
चचनेऽसमाप्तवचने । महानतिदीर्घः । आशीविषः सर्पः । 'आशी विषो
भूषणा ।
पालयोर्वियोगश्रवणोत्तरम् । अबन्धयत् । लब्धावसरत्वादिति भावः । मोक्तुकाम-
स्त्यक्तुमिच्छुः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं काममनसोऽरपि । समो वाहिततयोर्मासस्य
पचि युघञोः ॥" इति मकारलोपः । संकुले संबाधे । शस्त्रिका छुरिका । 'स्याच्छत्री
चासिपुत्री च छुरिका' इत्यमरः । आशीविषः सर्पः । 'आशीविषो विषधरः'
लघुदीपिका ।
वाले' इति वैजयन्ती । मोक्तुकामस्त्यक्तुकामः । 'लुम्पेदवश्यमः कृत्ये तुं कामम
नसोरपि । समो वाहिततयोर्मांसस्य पचि युधनोः ॥ इति मलोपः । उदैरय-
पाठा०-१ 'निर्भरोद्यत् . २ 'हस्ते न्यासः',