daśakumāracaritam savyākhyānam /18

दशकुमारचरितम् । [ पूर्वपीठिकायां
 
नव्यवल्लभवरणागतदिव्यकन्या जनजवनिकापट [^१]मण्डप इव वियत्त-
लव्याकुले धूलीपटले दिविषद्ध्वनि विधिक्कृतान्यध्वनिपटहध्वान [^२]वधि-
रिताशेषादिगन्तरालं शराखाखि हस्ताहरितस्ति परस्पराभिहत सैन्यं
जन्यमजनि । तत्र मगधराजः वृप्रक्षीफ्सकलणसैन्यमण्डलं सामालवराजं
जीवामवग्राहमभिगृतह्य कृपालुक्तया पुनरपि स्वराज्ये प्रतिष्ठापयास ।
 
मास ।
 
ततः स रत्वानाकरमेखका लामिला मनुमनन्यशासनां शासदनपत्यतया

नारायणं सकललोकैककारणं निरन्तरमचैर्चयामास । अथ कदाचित्त-
दग्रमहिषी देवी 'देवेन कल्पवल्लीफलम [^३]माप्नुहि ' इति प्रभातसमये
'देवेन
सुखस्वप्रक्नमालोकितवती । सा तदा दयितमनोरथपुष्पभूतं गर्भमषन्त ।
धत्त । राजापि संपन्यन्यक्कृताखण्डल: सुहृन्नृपमण्डलं समाहूय विनिजसंपन्म-
नोरथानुरूपं देव्याः सीमन्तोत्सवं व्यधत ।
 
६
 
-
 

 
यस्य । नव्या नवीना ये वल्लभा रमणास्तेषां वरणं पतित्वेन स्वीकरणं तदर्थमागतो
यो दिव्यकन्याजनोऽप्सर: समुदायस्तस्य जवनिका तिरस्करिणी तया युक्तः पटम-
ण्डपः । 'प्रत्यप्ग्रोऽभिनवो नव्यः' इत्यमरः । 'वल्लभो दयितेऽव्ध्यक्षे सलक्षणतुरङ्गमे
म 'इति कोशः । 'प्रतिसीरा जवनिका स्यात्तिरस्करिणी च सा' इत्यमरः । वियत
आकाशस्य तले व्याकुलं संभृतं तस्मिन् । धूल्या: पांसोः पटलं चयस्तस्मिन् ।
दिविषदां सुराणाम् । अध्वनि मार्गे । दिवि सीदन्ति ते दिविषदः । देवा इत्यर्थः ।
घि धिक्कृता अन्यध्वनयो येनैतादृशो यः पटहध्वानो ढक्काध्वनिस्तेन बधिरितमशेषदि-

गन्तरालं यस्मिन् । 'स्याद्यशःपटहो ढक्का' इत्यमरः । शस्त्राशस्त्रि । शस्त्रैः शस्त्रैश्च
प्रहृत्येदं युद्धं प्रवृत्तमिति । 'तत्र तेनेदम् - ' ( २ २ २७ ) इति बहुव्रीहिः ।
'इच्कर्मव्यतिहारे' (५/४/१२७ ) इतीच्समासान्तः । परस्परस्याभिहतं सैन्य
यं यस्मिन् । जन्यँयं युद्धम् । अजनीति 'जनी प्रादुर्भावे' इत्यस्य लुङि रूपम् । 'जनि-

वयोश्च' ( ७७३।३५ ) इति न वृद्धिः । 'दीपजनबुध-' ( ३।१९६१ ) इति वा
चिण् । प्रक्षीणं हतविध्वस्तम् । 'निष्ठायामण्यदर्थे' ( ६४४१६० ) इति दीर्घः ।
'क्षियो दीर्घात्' ( ८/२९४६ ) इति नः । जीवग्राहम् । जीवन्तमित्यर्थः । 'समूला-
कृतजीवेषु - ( ३।४।३६ ) इति णमुल् ॥
 

 
तत इति । रत्नाकरः सागरो मेखला कटिसूत्रं यस्याः । इलां पृथ्वीम् ।
'गो। 'गौरिला कुम्भिनी क्षमा' इत्यमरः । नास्त्यन्यशासनं यस्याम् । शासत् । अभ्य-
स्तत्वान्नुमभावः । सकललोकस्यैककारणमादिहेतुः । प्रभातसमये प्रातःकाले । दयि-

तमनोरथफलस्य पुष्यमिव भूतम् । अवधत्तेति 'डुधाञ् धारणपोषणयोः' इत्यस्य
 
आत्मनेपदरूपम् । संपदा न्यक्कृत आखण्डल इन्द्रो येन । 'आखण्डलस्तुराषाट्
इति इ' इति हलायुधः । सुहृदयश्च ये नृपास्तेषां मण्डलम् । सुहृदव नृपश्च नृपाश्चेति वा ।
पाठा०-
 
[^१]G. 'मण्डले'.
[^२]G. 'अवभीधीरित'.
[^३]G. 'आदेहि'; 'आधेहि'.