2023-05-18 02:10:33 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
उच्छ्वासः ] पदचन्द्रिका-भूषणा- लघुदीपिकासहितम् ।
१५७
जकुम्भयुगलेन, क्रीडासरो नाभिमण्डलेन, संनाहारथः श्रोणि-
मण्डलेन, भवनरत्नतोरणस्तम्भयुगलमूरुयुगलेन, लीलाकर्णकिस-
लयं चरणतलप्रभाभिः । अतः स्थान एव त्वां दुनोति मीनकेतुः ।
मां पुनरनपराधमधिकमायासयतीत्येष एव तस्य दोषः । तत्प्रसीद
सुन्दरि, जीवय मां जीवनौपधिभिरिवापाङ्गैरनङ्गभुजङ्गदष्टम्
इत्यालिष्टवान् । अरीरमं चानङ्गरागपेशलविशाललोचनाम् ।
अवसितार्था चारक्तैवलितेक्षणामी षत्स्वेद रेखोद्भेदजर्जरितकपोलम्-
लामनर्गलॅकलकलप्रलापिनीमैरुणदशनकररुहार्पणव्यतिकरामत्यर्थप-
रिलथाङ्गीमार्तामिव लक्षयित्वा मानसीं शारीरीं च धारणां
पदचन्द्रिका ।
कुम्भमिथुनं पूर्णघटद्वन्द्वम् । उरोजकुम्भौ स्तनकलशौ, तयोर्युगलेन युग्मेन । 'युग्मं
तु युगलं युगम्' इत्यमरः । मीनो मत्स्यः क्रीडासरः खेलासरोवरम् । संना-
व्यरथः संग्रामार्थ सज्जीकृतो रथः । रत्नयुक्तौ तोरणस्तम्भौ तयोर्युगलम् । कर्ण-
किसलयं कर्णपल्लवम् । 'पल्लवोऽस्त्री किसलयम्' इत्यमरः । अतो हेतोः । स्थाने ।
युक्तमित्यर्थः । 'युक्ते द्वे सांप्रतं स्थाने' इत्यमरः । दुनोति दुःखितां करोति ।
मीनकेतुर्मदनः । अनपराधमपराधरहितम् । अधिकं बहु । आयासयति क्लेशयति ।
एष मदीयस्वरूपः । तस्य मदनस्य । जीवनौषधिभिरिवापाङ्गैरित्यत्रोपमेयोपमान-
भावश्चन्द्रमुखवज्ज्ञेयः । अनङ्ग एव भुजङ्गः सर्पस्तेन दष्टम् । मामिति आगुदीरित-
पदेनान्वितम् । आश्लिष्टवान् । आलिलिङ्गेत्यर्थः । अरीरममिति । अनङ्गरा-
गेण मदनरागेण पेशले रम्ये विशाले लोचने यस्यास्ताम् । अवसितः समाप्तोऽर्थो
रेतःपतनरूपं प्रयोजनं यस्याः । वलितं वक्रितमीक्षणमवलोकनं यस्याः । 'ईक्षणं
दर्शने दृष्टौ इति विश्वः । स्वेदरेखा घर्मराजिस्तस्या उद्भेदः प्रारम्भस्तेन जर्ज-
रितं क्लिष्टं कपोलमूलं यस्यास्ताम् । अनर्गलोऽप्रतिहतः कलकल: कोलाहलखं
प्रलपतीति प्रलापिनी ताम् । अरुणदशने आरक्तदन्ते कररुहस्य नखस्यार्पण
दानं तद्व्यतिकरो यस्यास्तामिति व्याख्ययाश्चर्यातिशयद्योतनं व्यज्यते । अरुण
यद्दशनकररुहं दन्तनखं तस्यार्पणं करणं तव्यतिकरो यस्या इति वा । श्लथाङ्गीं निः-
भूषणा ।
इत्यमरः । संनाह्यरथो युद्धरथः । अवसितार्था कृतकृत्याम् । जातरेतः पाता-
मित्यर्थः । चिकुरितं वलितम् । मानसीं शारीरीं च धारणाम्। 'मुष्कशिराया मूलं
लघुदीपिका ।
अवसितार्थाम् । जातरेतःपातामित्यर्थः । चिकुरितं वलितम् । मानसीं शारीरी च
पाठा० - १ 'अनङ्गरागावेशपेशलां विशाललोचनाम्'. २ 'चिकुरितेक्षणा'.
३ 'कलप्रलापिनी', 'कलाप्रलापिनी' ४ 'अकरुण',
१४ ६० कु०
१५७
जकुम्भयुगलेन, क्रीडासरो नाभिमण्डलेन, संनाहारथः श्रोणि-
मण्डलेन, भवनरत्नतोरणस्तम्भयुगलमूरुयुगलेन, लीलाकर्णकिस-
लयं चरणतलप्रभाभिः । अतः स्थान एव त्वां दुनोति मीनकेतुः ।
मां पुनरनपराधमधिकमायासयतीत्येष एव तस्य दोषः । तत्प्रसीद
सुन्दरि, जीवय मां जीवनौपधिभिरिवापाङ्गैरनङ्गभुजङ्गदष्टम्
इत्यालिष्टवान् । अरीरमं चानङ्गरागपेशलविशाललोचनाम् ।
अवसितार्था चारक्तैवलितेक्षणामी षत्स्वेद रेखोद्भेदजर्जरितकपोलम्-
लामनर्गलॅकलकलप्रलापिनीमैरुणदशनकररुहार्पणव्यतिकरामत्यर्थप-
रिलथाङ्गीमार्तामिव लक्षयित्वा मानसीं शारीरीं च धारणां
पदचन्द्रिका ।
कुम्भमिथुनं पूर्णघटद्वन्द्वम् । उरोजकुम्भौ स्तनकलशौ, तयोर्युगलेन युग्मेन । 'युग्मं
तु युगलं युगम्' इत्यमरः । मीनो मत्स्यः क्रीडासरः खेलासरोवरम् । संना-
व्यरथः संग्रामार्थ सज्जीकृतो रथः । रत्नयुक्तौ तोरणस्तम्भौ तयोर्युगलम् । कर्ण-
किसलयं कर्णपल्लवम् । 'पल्लवोऽस्त्री किसलयम्' इत्यमरः । अतो हेतोः । स्थाने ।
युक्तमित्यर्थः । 'युक्ते द्वे सांप्रतं स्थाने' इत्यमरः । दुनोति दुःखितां करोति ।
मीनकेतुर्मदनः । अनपराधमपराधरहितम् । अधिकं बहु । आयासयति क्लेशयति ।
एष मदीयस्वरूपः । तस्य मदनस्य । जीवनौषधिभिरिवापाङ्गैरित्यत्रोपमेयोपमान-
भावश्चन्द्रमुखवज्ज्ञेयः । अनङ्ग एव भुजङ्गः सर्पस्तेन दष्टम् । मामिति आगुदीरित-
पदेनान्वितम् । आश्लिष्टवान् । आलिलिङ्गेत्यर्थः । अरीरममिति । अनङ्गरा-
गेण मदनरागेण पेशले रम्ये विशाले लोचने यस्यास्ताम् । अवसितः समाप्तोऽर्थो
रेतःपतनरूपं प्रयोजनं यस्याः । वलितं वक्रितमीक्षणमवलोकनं यस्याः । 'ईक्षणं
दर्शने दृष्टौ इति विश्वः । स्वेदरेखा घर्मराजिस्तस्या उद्भेदः प्रारम्भस्तेन जर्ज-
रितं क्लिष्टं कपोलमूलं यस्यास्ताम् । अनर्गलोऽप्रतिहतः कलकल: कोलाहलखं
प्रलपतीति प्रलापिनी ताम् । अरुणदशने आरक्तदन्ते कररुहस्य नखस्यार्पण
दानं तद्व्यतिकरो यस्यास्तामिति व्याख्ययाश्चर्यातिशयद्योतनं व्यज्यते । अरुण
यद्दशनकररुहं दन्तनखं तस्यार्पणं करणं तव्यतिकरो यस्या इति वा । श्लथाङ्गीं निः-
भूषणा ।
इत्यमरः । संनाह्यरथो युद्धरथः । अवसितार्था कृतकृत्याम् । जातरेतः पाता-
मित्यर्थः । चिकुरितं वलितम् । मानसीं शारीरीं च धारणाम्। 'मुष्कशिराया मूलं
लघुदीपिका ।
अवसितार्थाम् । जातरेतःपातामित्यर्थः । चिकुरितं वलितम् । मानसीं शारीरी च
पाठा० - १ 'अनङ्गरागावेशपेशलां विशाललोचनाम्'. २ 'चिकुरितेक्षणा'.
३ 'कलप्रलापिनी', 'कलाप्रलापिनी' ४ 'अकरुण',
१४ ६० कु०