2023-03-09 17:38:10 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
महाकविबाण - विरचितं चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क १४ व्याख्या
✓
कस्मिन् सति, द्विषति शत्
शीघ्रं, किं च
नाह्वाननीया यतस्त्वमस्त्रीसम्भाव्यवीर्या स्त्रीषु संभाव्यं स्त्रीसंभाव्यं, न स्त्री-
संभाव्यमस्त्रीसंभाव्यं वीर्
बलं पलायते, त्वं महिषीति नोच्यसे इति
पाठान्तरमप्यस्ति, तिर्यङ्नानास्त्रशस्त्रावलि वलितमिति, वलितं च तत् बलं
च वलितबलं,
स्त्रशस्त्रावलि, नाना अस्त्राः शस्त्रावलयो येन तत्तथा, एवमपि वलितबल
मिति केनापि न संयुज्यते । अतः पाठान्तरे व्याख्यातं "निर्यन्नानास्त्रशस्त्रावलि
वलितबले केवलं दानवानां" इति । निर्यन्
द्विषति, दानवानां बलं वलति संवृण्वति सति ।
निर्यत् । अद्य त्वं जा
युद्धे विजयसंदेहे इति । द्वयोर्यु
द्विषति व्यापादिते त्वयि च विजयवत्यां रणभूमौ स्थितायां महिषोशब्दस्य
प्रवृत्तिनिमित्ताभावो जातः । अत्र वक्रोक्तिरलङ्कारः ॥१४॥
"
}
}"
सं० व्या०
व्यापादयतु, किंविशिष्टा
इति हसितहरे सति संजातहासे सति शङ्करे, किंभूते
केलिः परिहासो येन सः
स्वनं हासो वेति हासो जातोऽस्येति विगृह्य तदस्य जातं 'तारकादिभ्यः इतच्' हसित
श्चासौ हरिश्चेति विग्रहः, कथं हसितह
च तद्
पुनरपि नानाऽस्त्र
किमुक्
महिषा
सम्बन्धः, अत एव प्रायशः प्रायेणाऽद्य
किल महिषी महिषं न व्यापादयति त्वया तु व्यापादितः
वीर्या त्वमसि भवसि, न स्त्रीसंभाव्यं
बलं यस्याः त
भार्या भवति सा महिषीत्युच्यते, त्वं महिषवधेन पुरुषचेष्टितत्त्वात् अपगतभार्या-
भावेति ॥१४॥
-
▾
i