2023-02-28 19:05:42 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
महाकविबाण - विरचितं चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क ८ व्याख्या
दैत्यो यस्याः पादं आप्त्वा प्राप्य स्वस्थोऽभूत् स्वास्थ्यं लेभे । कः कमिव, प्राकृत
महिषो ह्रदमिव । पातीति
"
A
4
आप्य स्वस्थो भवतीति', अथवा, पां
तिष्ठतीति स्वःस्थ: । सेनातनुत्रादिरक्षा
निराकुल: प्राकृतमहिषो
ग्रस्ताश्वः, कस्येत्यपेक्षायां हरितहरेः सूर्यस्य हरिता हरयो यस्य स तस्य
श
महिषः खलु तृणाशी भवति, सूर्यस्य च हरयो हरितवर्णा अत एव हरिततृणभ्रान्त्या
कवलीकृताः । एतावता सूर्यलोकोऽपि तेन जित इति । एवं अत्र हरितहरिपदं
वि
औचितीं आवहति । यतः
22
S
नाम्ना कर्माणुरूपेण ज्ञायते गुणदोषयोः
काव्यस्य पुरुषस्येव व्यक्ति: संवादपातिनी ।
?
अत्र] [
अत्र [ग्र]स्ताश्वशब्दो हरितहरिशब्दस्य सापेक्षमहिषशब्दस्य विशेषणत्वेन
सापेक्ष:, ग्रस्ता: अश्वा येनेति बहुव्रीहेरन्यपदार्थत्वात्
पसर्ज्जनीभूतो न स्वार्थोक्
हि हरितहरिग्रस्ताश्वो विवक्षितः । तच्च तदा प्रतीतिपथमवतरति यदा ग्रस्त-
हरिदश्वाश्व इति तद्विशेषणं प्रक्षिप्यते, "वाच्यात्प्रतीयमानोऽर्थः तद्विदां स्वदते-
s
ऽधिकमिति' वचनात् । अत्राश्वशब्दस्याऽन्य
केचित्पुनरन
मन्वाना अनेन पथा संचरन्ते । ते इदं प्रष्टव्याः,
बहुव्रीहिसं
s
ऽपलापं
सामर्थ्
तदभावो युक्तः । एवमप्यङ्गीक्रियमाणे विकलयामपि क्षित्यादिसामग्
कायोत्पत्यभावाङ्गीकारोऽपि सुवचः प्रसज्येत, इति हेतोः सामग्री ह्यविकला कार्
जनयत्येव,
पुनरिदमर्द्धजरतीयं लभ्यते, तिष्ठतु वादः । प्रधानोपसर्ज्जनभावविषये
विध्यनुवादभावाभि
त्वादस्य प्राधान्येन समासेन निर्जीवीकरणम् ।
ग्रस्ताऽश्वत्वं विधीयते एवं विधेयानुद्यभावो वा प्रधानोपसर्ज्जनभावो वाऽस्तु नात्र
}
*
*
:
2
.
❤