2023-02-27 14:11:10 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
ऽर्थो लक्ष्यते सा लक्षणा' । मुख्यार्थबा
सन्नत्वं पञ्चधा । तदुक्तम्-
१८ ]
अभिधेयेन सम्बन्धात् सादृश्यात् समवायतः ।
वैपरीत्यात् क्रियायोगाल्लक्षणा पञ्चधा मता ॥
अत्र अभिधेयं मुख्यार्थः, तेन सह सम्बन्धो यथा न्यक्कृतोदन्वतीति अत्र
उदन्वच्छ
भावात्मा सम्बन्धः तदाश्रयणेन उदन्वच्छ
गाम्भीर्यमहत्त्वदुराकलनीयत्वादिप्रतिपादनं प्रयोजनं व्यङ्ग्यम् । न हि तद्
गाम्भीर्या
महति
क्षतेऽपि निजालक्तक
स्रवत् प्र
स्रवत् असृग् रुधिरं यस्मात्तत्तथा तस्मिन् । श्लिष्यत् घर्षत् शृङ्गं यत्र तत् श्लिष्य-
च्छृङ्गं श्लिष्यच्छृङ्गं च तत् क्ष
निजालक्तकः तस्य भ्रान्तिः तां भजति इति निजालक्तकभ्रान्तिभाक् तस्मिन्
निजालक्तक
रक्तं क्षतं विद्यते, श्लिष्यच्छृङ्गवशात् तस्मिन् रक्ते परितो विलुलिते सति, देव्या
मच्चरणालक्तकोऽयं विन्ध्ये लग्न इति भ्रान्तिरासीत् न तु महिषबुद्धिः । रोषाकुलि-
तेन मनसा पुरोऽपि न दृष्टः ।
ननु कथं देव्या इयती भ्रान्तियत् समीपवर्त्यपि न दृष्ट: ? उच्यते, मनोऽनव-
स्थानात् सन्नर्थो न दृश्यते,
श्रतिद्वरात
अतिदूरात् सामीप्यादिन्द्रियघातात्मनोऽनवस्थानात् ।
<error>सौष्माद्</error> <fix>सौक्ष्म्याद्</fix>व्यवधानादभिभवात् समानाभिहाराच्च ॥ इति,
प्रत्
अन्यच्च, किम्भूते स्कन्धे, निकषति सति, निकषो नाम सुवर्णपरीक्षाऽश्मा,
'निकषो हेमलेखे'
षन् तस्मिन्निकषति । किमुक्
पमा । न्यक्कृतोदन्वतीत्यत्रातिशयोक्तिरलङ्कारः । निजालक्तकेत्यत्र भ्रान्तिमान-
•
लङ्कारः । निकषतीत्यत्रेवादेर्लोपे समासे सति उपमा । न तु भ्रान्तिमानुत्प्रेक्षा ।
उपमया प्रादुर्भूतं तदाश्रयेण भ्रान्तिमाने च सचेतसां चमत्कृतिनिमित्तमित्येतयो-
रङ्गाङ्गिभावात् सङ्करः ॥ २ ॥
,
als