2023-02-24 17:17:51 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
१४० ]
महाकविवाण-विरचितं चण्डीशतकम् [ पद्याङ्क ६१ व्याख्या
खट्वाङ्ग खड्गयुक्तं' युवतिरपि विभो ते शरीरार्द्धलीना
लब्धं प्रागेव हास्यं सुरजनसमितौ दुःकृतेन त्वयैवम् ।
याता' भूयोऽपि लज्जा रंगत इयमलं हांस्यता शूलभ -
दर्पादेवं हसन्तं भवमसुरमुमा निघ्नती त्रायतां वः ॥११॥
कुं० वृ० - इत्थं वक्ष्यमाणं नमुना प्रकारेण दर्षात् भवं हसन्तं असुरं निघ्नती
उमा वस्त्रायतां, कथं भवं हसन्तं तदाह, हे विभो ! त्वया सुरजनसमितो देवजन-
स्थाने देवसभायां एवं दुष्कृतेन दुश्चेष्टितेन प्रागेव हास्यं लब्धं, कि तदुश्चेष्टितं
तदाह, खट्वाङ्गं खमयुक्तं खट्वाया अङ्गं तदेव खमयुक्तं खङ्गमुष्टि स्थानीयं
खट्वाङ्ग, नरकपालः प्रेतनरशरीरास्थिपञ्जरः, एकं हास्यं ; अन्यच्च, युवतिरपि
स्त्री ते न च ( तव ) शरीरार्द्धलोना, शरीरा लीना एतदेव विकृतं रूपं हास्यहेतुः;
परन्तु, हे शूलभर्त: शूलघर ! तव रणतो यातो गच्छतो या लज्जा इयं भूयोऽपि
प्रलं हास्यता प्रत्यर्थं हास्यता; श्रथवा इयं भूयोऽपि या हास्यता तया श्रलं पूर्यतां
एका एवास्तु ॥११॥
सं०ध्या०-६१. खड्डमिति ॥ प्रसुरं महिषं निघ्नती पातयन्ती उमा गौरी
वो युष्मान् श्रायतां रक्षतु, कि कुर्वन्तं प्रसुरं निघ्नती, एवमित्थं दर्पण भवं शङ्करं
हसन्ती ( तं ), कथं हसन्तमित्याह, खड्ग खट्वाङ्गयुक्तमित्यादि, हे शूलभर्त: ! हे
शूलधर ! प्रागेव पूर्वमेव हास्यं त्वया भवता लब्धं प्राप्तं क्व सुरजनस मितौ
सुरलोकसभायां एवमित्थं दुष्कृतेन दुश्चेष्टितेन, कथं दुष्कृतमिदमाह, खड्ग
खट्वाङ्गयुक्तमित्यादि, खट्वस्याङ्गं ( ? ) खट्वाङ्गं दक्षिणेन पाणिना न युक्तं
संबद्धं खङ्ग कृपारगः, युवतिरपि तरुण्यपि तव विभोः शरीरार्द्धलीना शरीरस्यार्द्ध
श्लिष्टा तदेव दुष्कृतं प्रतश्च हास्यं प्रागेव [दुष्टा-] चरणात् त्वया लब्धमिति,
रणतो रणात् यातापगता भवता च या पुनरपि लज्जा नपा अलमित्यर्थः, हास्यता
हास्यमिति ॥११॥
"
१ ज. का. खड्ग खट्वाङ्गयुक्त गङ्गा मौलो विलग्ना युवतिरिति पाठः का. प्रती टिप्पणे
ज. प्रतो च पार्श्वे दृश्यते ।
२. ज. का. हास्यं प्रागेव लब्धं; ० लग्नमिति का. टिप्पणे ।
३. जं. का. जाता
४. ज. हरमसुरभुमा ।
:
:"
महाकविवाण-विरचितं चण्डीशतकम् [ पद्याङ्क ६१ व्याख्या
खट्वाङ्ग खड्गयुक्तं' युवतिरपि विभो ते शरीरार्द्धलीना
लब्धं प्रागेव हास्यं सुरजनसमितौ दुःकृतेन त्वयैवम् ।
याता' भूयोऽपि लज्जा रंगत इयमलं हांस्यता शूलभ -
दर्पादेवं हसन्तं भवमसुरमुमा निघ्नती त्रायतां वः ॥११॥
कुं० वृ० - इत्थं वक्ष्यमाणं नमुना प्रकारेण दर्षात् भवं हसन्तं असुरं निघ्नती
उमा वस्त्रायतां, कथं भवं हसन्तं तदाह, हे विभो ! त्वया सुरजनसमितो देवजन-
स्थाने देवसभायां एवं दुष्कृतेन दुश्चेष्टितेन प्रागेव हास्यं लब्धं, कि तदुश्चेष्टितं
तदाह, खट्वाङ्गं खमयुक्तं खट्वाया अङ्गं तदेव खमयुक्तं खङ्गमुष्टि स्थानीयं
खट्वाङ्ग, नरकपालः प्रेतनरशरीरास्थिपञ्जरः, एकं हास्यं ; अन्यच्च, युवतिरपि
स्त्री ते न च ( तव ) शरीरार्द्धलोना, शरीरा लीना एतदेव विकृतं रूपं हास्यहेतुः;
परन्तु, हे शूलभर्त: शूलघर ! तव रणतो यातो गच्छतो या लज्जा इयं भूयोऽपि
प्रलं हास्यता प्रत्यर्थं हास्यता; श्रथवा इयं भूयोऽपि या हास्यता तया श्रलं पूर्यतां
एका एवास्तु ॥११॥
सं०ध्या०-६१. खड्डमिति ॥ प्रसुरं महिषं निघ्नती पातयन्ती उमा गौरी
वो युष्मान् श्रायतां रक्षतु, कि कुर्वन्तं प्रसुरं निघ्नती, एवमित्थं दर्पण भवं शङ्करं
हसन्ती ( तं ), कथं हसन्तमित्याह, खड्ग खट्वाङ्गयुक्तमित्यादि, हे शूलभर्त: ! हे
शूलधर ! प्रागेव पूर्वमेव हास्यं त्वया भवता लब्धं प्राप्तं क्व सुरजनस मितौ
सुरलोकसभायां एवमित्थं दुष्कृतेन दुश्चेष्टितेन, कथं दुष्कृतमिदमाह, खड्ग
खट्वाङ्गयुक्तमित्यादि, खट्वस्याङ्गं ( ? ) खट्वाङ्गं दक्षिणेन पाणिना न युक्तं
संबद्धं खङ्ग कृपारगः, युवतिरपि तरुण्यपि तव विभोः शरीरार्द्धलीना शरीरस्यार्द्ध
श्लिष्टा तदेव दुष्कृतं प्रतश्च हास्यं प्रागेव [दुष्टा-] चरणात् त्वया लब्धमिति,
रणतो रणात् यातापगता भवता च या पुनरपि लज्जा नपा अलमित्यर्थः, हास्यता
हास्यमिति ॥११॥
"
१ ज. का. खड्ग खट्वाङ्गयुक्त गङ्गा मौलो विलग्ना युवतिरिति पाठः का. प्रती टिप्पणे
ज. प्रतो च पार्श्वे दृश्यते ।
२. ज. का. हास्यं प्रागेव लब्धं; ० लग्नमिति का. टिप्पणे ।
३. जं. का. जाता
४. ज. हरमसुरभुमा ।
:
:"