2023-03-13 20:47:49 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
महाकविबाण-विरचितं
चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क ८-९ व्याख्या
एव अन्तकोपान्तवर्ती जातः अन्तकस्योपान्ते महिषात्मसमीपे व
विग्रहः, कृष्णं विष्
उपागतः वरुणं जलप
लुठित्वा तदनु महति जले शुद्
वरुणाभ्यां सह युद्ध्वापि शममनाप्नुवन् देवीं प्रति गत इत्यर्थः ॥८॥
T
इदानीं विश्वप्रकृ
त्रैलोक्यातङ्कशान्त्यै प्रविशति विवशे धातरि ध्यानतन्द्रा
मिन्द्राद्येषु द्रवत्सु द्रविणपतिपयःपालकालानलेषु ।
ये स्पर्शेनैव पिष्ट्वा महिषमतिरु
पान्तु त्वां पञ्च चण्ड्याश्चरणनख
कं
कुं.
अयमर्थः । वक्ष्यमाणप्रकारेण लोकपालेषु
पालत्वमादृतं इत्यपरत्वं, केन चण्
वामचरणस्य नखाश्चरणनखाः तेषां मिषं छद्म तेन नखानां त्रिलोकीत्राणहेतुत्वात्
लोकपालोपमा, त्रीन् लोकान् पालयन्तीति वाक्यार्थव्याजेन लोकपालस्वरूपं भवान्या
नखेषु उपचरन्
शब्दमपेक्षते । ते के ये त्रिलोकीं त्रातवन्तः पालितवन्तः, किं कृत्वा पिष्ट्वा
कं महिषं, किंविशिष्
स्पर्शेनैव स्पर्शमात्रेण, एवकारः साधनान्तरं व्युदस्यति । एवंविधं महिषं स्पर्श-
मात्रेणैव संचूर्ण्य लोकपालेभ्योऽधिकत्वं आपुरित्यर्थः । ननु पूर्वे लोकपाला: क्व
गता: येन देवीनखास्तत्पदेऽभिषिक्ता: ? एतदेव तत्स्वरूपकथनद्वारे विवृण्वन्नाह
क्व सति धातरि वेधसि ध्यानतंद्रां विवसति सति ध्यानव्याजनिद्रां प्रमीलामिति
यावत्, कस्यै त्रैलोक्यातंकशान्त्यं त्रैलोकस्यातंक उपद्रवः तस्य शांतिः शमनं तस्यै,
घा
धाता किल ध्यानेन सर्व्वं पश्यति । ध्यानमष्टाङ्गयोगस्योपलक्षणम् । योगाविष्टो
न बाह्यं
------------------
[^१
[^२
[^३
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy
R