2023-03-13 20:24:14 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
मेदपाटेश्वरकुम्भकर्णकृतवृत्ति समेतम्
एवं अलङ्कारे निर्णीते व्यङ्ग्
भवन्तु, क्षणेनाशु क्षयं करिष्यामीति व्यज्यते । 'मा भांक्षी'रित्यादिवस्तु
भवन्तस्तिष्ठन्तु, ममैवाऽयं वध्य इति वस्तु व्यज्यते । इत्यादि विस्तरभीरुभिर्न
प्रपञ्च्यते । अत्र च
'
"दीप्त्यात्मविस्तृतेर्हेतुरोजो
प्रो
ओजो गुणः ।
असमस्तपदेति कृत्वा वैदर्भीति मन्तव्यम् । यतः-
"
-
अस्पृष्टा दोषमात्राभिरनल्पगुणगुम्फिता ।
विपञ्चीस्वरसौभाग्या [6a] वैदर्भीरीतिरिष्यते ॥
T
[ १३
इति तल्लक्षणात् । अनु च सङ्ग्रामे वैदर्भ्यामपि ओजो न दो
चोक्तम्
क्वचिद् 'रचनावृत्तिवर्णानामन्यथात्वमपीष्यते' इति ।
रसस्तु रतिर्देवादिविषया इति, रते: स्थायिभावित्वे व्यभिचारित्वं देवतास्तुति-
विषयः । शृङ्गारोऽपि वीरपर्यवसाय्य अयमासमाप्तिमनुस्यूतो वेदितव्यः । विशेष-
तोऽत्र युद्धसक्रोधवाक्यपरुषोक्तिमत्सरादिविभावैः भृकुटीरक्तनेत्रत्व
रनुभावैरमर्षावेगौग्
आ
क्रोधस्य बोद्धव्यः ।
ननु भावस्य व्यभिचारेण स्थायित्वात् कथं उत्साहस्थायी वीरोऽत्र ? मैवं
व्यभिचारिणः सन्तो विद्युत्क्षणिक
उत्साहो रसद्वये द्विरूपो भवति । अविभावित्वात् स्थायी निसर्गक्षणिक इति चेत् ?
न, संस्काररूपेण स्थाय्यपि स्यात् । तदुक्तम्-
तत्तिरस्कृतसंस्काराश्चान्यान्यस्थैर्ययोगिनः ।
अ[
अपि
तादिविभावैर्ग
भिव्यक्तत्वात् ज्ञेयोऽपि स तूत्तमपुरुषेषु उत्साहस्थायिभावो भवत्येव । एवमिहाप्य-
नुग्राह्यानुग्राहकभावेन रससङ्करोऽसामाजिकरसनीयतामातनोति । तत्स्वरूपम्-
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy