2023-03-13 20:17:41 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
पाणे प्राण्येव नायं कलयसि कलहश्रद्धया किं त्रिशूलम् ।
इत्युद्यत्कोपकेतून् प्रकृतिमवयवान्
न्यस्तो वो
अत्र व्याख्याधर्मो यथा-
४ ।
[ पद्याङ्क १ व्याख्या
अतिरिक्तं पदं त्याज्यं हीनं वाक्यं निवेशयेत् ।
विप्रकृष्टं च संदध्यादानुपूर्
लिङ्गं धा
.
अध्याहारानुषङ्गाभ्यां वाक्यं सम्पूर्णतां नयेत् ॥
अत्र च नामाख्यातोपसर्गनिपातसमुदायलक्षणस्य वाक्यस्यार्
च्यते, तत्र नाम्नां सामान्यतोऽर्थवचनं 'सत्वप्रधानानि नामानि ।' 'सतो भाव:
स
माख्यातं भावो नाम क्रियाफलम्
देवदत्तकर्तृ
मात्रप्रधानं, तदुक्तम्-
'प्रयत्नः स्यात्सधर्
अथ
भावो
उक्तञ्च-
T
क्रियावाचकमाख्यातमुपसर्गो विशेषकृत् ।
सत्वाभिधायकं नाम निपातः पादपूरणे ॥ इति,
अत्र
योर्यदेकस्मिन् वाक्ये समुच्चारणं तत् भूतभव्यसमुच्चारणे 'भूतं भव्यायोपदिश्यते'
इति न्यायात् साध्यार्थं भवितुमर्हति न सिद्धार्थमिति ।
ननु पदार्थवाक्यार्थयोः को विशे
वाक्यार्थस्तु निराकांक्ष इति । कथं गौरित्युक्
याति तथा गच्छतीति गामपेक्षते । अथेदानीं गौर्गच्छतीत्युक्
व्यावृत्य गमने
पदं पदार्थमात्रज्ञाने परिक्षीणशक्तिवाक्यं च प्रकरणाऽविरोधिनं स्वार्थमभिदधत्
पदार्थनियमे हेतुः ।
-----------------
[^१
[^२
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy