2023-03-27 19:15:25 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
१४६ ]
महाकविबाण-विरचितं चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क ६६ व्याख्या
हननेन भुग्नं कुटिलीभूतं आपातभुग्नस्तस्मिन् श्राआपातभुग्ने सति मूर्ध्नि शिरसि,
पुनरपि किकिंविशिष्ट:टः निःशब्दकण्ठः निःशब्दो विगतशब्दः कण्ठो यस्येति विग्रहः
॥ ६९५ ॥
पादोत्क्षेपाद्व्रजद्भिर्नखकिरणशतैर्भूषितश् चन्द्रगौरै
मूं-
र्मूर्द्धाग्रे वापत द्भिश्चरणतलगतैरंशुभिः'[^१] पद्मशोणः'[^२] ।
सन्यस्ताली नरत्नप्र नरत्नप्रविरचितकरैश्चर्चितः क्षिप्तकायै-
र्यस्या देवै: प्रणीतो हविरिव महिषः साऽवतादम्बिका वः ॥६९६॥
कुं० वृ० - --साऽम्बिका वोडऽवतात्, सा का यस्याः मूर्द्धाग्रे देवैर्महिषः प्रणीतः उप-
नीत:तः, किमिव हविरिव सुसंस्कृत उपहार इव, किंभूतं हविर्महिषश्च, उभयोः साधर्म्य-
माह, नखकिरणशतंतैर्भूषितः नखानां किरणास्तेषां शतानि तैः, किंभूतं:तः नखकिरण-
शतैः, पादोत्क्षेपात् चरणस्य ऊर्ध्वं नयनात् उद्गच्छद्भिः, किंभूतैश्चन्द्रगौरैः चन्द्रो-
ज्वलं:लैः; अनु च, मूद्धर्द्धाग्ररे आपतद्भिरागच्छद्भिः चरणतलगतैरंशुभिः किरण:णैः पद्मशोणः
पद्मवदारक्तः, चरणतलस्य रक्तत्वात् रक्तांशुमत्त्वं; अनु च, सन्यस्तालीनरत्नप्रविर
-
चितकरैश्चर्चितः पूजितः, सम्यङ् न्यस्तानि अत एव झाआलीनानि रत्नानि येषु ते तथा
तथा प्रविरचिता विभागेन विरचिताः करा:राः प्रविरचित कराः सन्यस्तालीन रत्नाश्च
ते प्रविरचितकराश्च तैस्तथा, कि किंविशिष्टैर्देवैः, क्षिप्तकार्यः क्षिप्तो दण्डवत् कायो
य
यैस्ते, तथा हविरिव उपकल्प्यमानो महिषो वा कुकुंकुमचन्दनादिना रक्तश्वेतो भवति
पुष्पैश्चर्चितो भवति, विभूषितो बलिर्देय इति च, एवं महिषोपहारतुष्टा भवानी
युष्मभ्यं तुष्टिटिं ददातु इति वाक्यार्थः ॥१९६।
॥
सं० व्या०-६-९६. पादोत्क्षेपादिति ॥ यस्या अस्विम्बिकाया देवैर्हविरिव संस्कृतं
हव्यमिव महिषश्चञ्र्च्चित:तः उक्तप्रकारेण पादतलेन नखरत्नधवलप्रभाभिरिव लिप्तः
प्रणीतः उपनीतः सा अम्बिका गौरी वो युष्मान् अवतात् रक्षतु, किकिंविशिष्टंःटैः देवः
वैः
सन्यस्तालीन रत्न रत्नप्रविरचितकरः क्षिप्तंतकायैः, सन्यस्तानि रत्नानि प्राआलीनानि
प्रा
आलिप्तानि सभ्न्यस्तालीनरत्नानि तैः प्रविरचिता प्राआभूषिताः करा येषां तैः
तथोक्तास्तैः, वामं न्यस्तानि त्यक्तानि श्राआलीनानि श्राआलिप्तानि रत्नानि ययैस्तैः
तथोक्तैः, क्षिप्तो निहतः कायो यैरिति विग्रहः महिषापमानादिति भावः, किंवि-
शिष्टो महिषः पादस्योत्क्षेपः ऊर्ध्वप्रेरणं पादोत्क्षेपस्तस्मात् पादोत्क्षेपात् व्रजद्भिनंर्नख-
किरणशतंतैश्चन्द्रगौरैः चन्द्रवदावदातंतैर्भू षितोऽलङ्कृतः, पुनरपि किंविशिष्ट
T
टः
---------------------------
[^१.] का.० मूर्घाधाग्रे चापतद्भिश्चरणतलगतैरंशुभिः ।
[^२.] का.० शोरणशोभः ।
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy