This page has been fully proofread once and needs a second look.

T
 
१०८ ]
 
महाकविबाण-विरचितं चण्डीशतकम् [ पद्याङ्क ६०-६१ व्याख्या
 
,
 
विमर्दे युद्धे दितितनयमये दितेस्तनयो महिषस्तत आगतो दितितनयमय इति,

नृहेतुभ्यो रूप्यत इति प्रस्तुतवृत्तेर्मयट् इति मयट् -प्रत्ययः तस्मिन् दितितनयमये
विम

विमर्द्दे
विद्राणानामिति सम्बन्धः, पुनरपि किंविशिष्टानां उत्सवेच्छाहृतानां

महिषहतावुत्सवं कर्म इति या उत्सवेच्छा तयाऽहृतानां एतदुक्तं, पूर्वं महिषादागते
विमर्हे

विमर्द्दे
युद्धे शङ्करादयो विद्राणाः, पश्चाद्देव्या महिषवधे कृते सति कुतश्चिन्मिलिता
श्र

त एवामीषां हरिहरेन्द्राणां इति विविधानि कर्म्माणि असम्भावनीयानि निर्दि-

शन्ती देव्याह एष प्लोष्टेत्यादि, पुराणां त्रयं त्रिपुरं एष प्लोष्टा अयं दग्धा

असुहृदुरसः पाटनोऽयं असुहृदो हिरण्यकशिपोर्वक्षोभेत्ता अयं नृसिंहो नरसिंहः

त्वाष्ट्रं वृत्रं हन्ता हननसाधुकारी द्युराष्ट्राधिपः स्वर्गमण्डलपतिः ॥६०॥

 
शत्रौ शातत्रिशूलक्षतवपुषि रुषा प्रोषिते' प्रो[^१] प्रेतकाष्ठां
 

काली कीलालकुल्यात्रयमधिकरयं[^२] वीच्क्ष्य विश्वासितद्यौः ।

त्रिस्रोतास्त्र्यम्बकेयं वहति तव भृशं पश्य रक्ता विशेषा-
-
 

न्नो मूर्ध्ना धार्यते किं हसितपतिरिति प्रीतये कल्पतां वः ॥६१॥

 
कुं० वृ०--काली दैत्यविनाशार्थमुत्पन्ना देवी वः प्रीतये कल्पतां, किंविशिष्टा

इति हसितपतिः हसितः पतिर्यया सा तथा, किं कृत्वा कीलाल-कुल्यात्रयं

वीक्ष्य, कीलालस्य रुधिरस्य कुल्या कीलालकुल्या तस्याः त्रयं, 'कुल्याऽल्पा

कृत्रिमा सरित्', क्व सति शत्रौ प्रेतकाष्ठां प्रोषिते सति, कथंभूते शात-

त्रिशूलक्षतवपुषि निशित त्रिशूलक्षुण्णवपुषि, निशितः कया रुषा रोषेण, कथं हसित-

पतिरित्याह, हे त्र्यम्बक ! इयं तव त्रिस्स्रोता गङ्गा वहति, किंविशिष्टा भृशं

रक्ता तर्हि विशेषात् तस्याऽपि सविशेषं मूर्ध्नाकि किं नो धार्यते, या यं अनुरक्ता

भवति स तां दधात्येव, किंविशिष्टं कुल्यात्रयं अधिकरयं अधिकाऽधिकतरो रयो

यस्मिन् तत्, किंविशिष्टा काली विश्वासितद्यौः महिषहननात् दिवो विश्वासो

जातः, किंविशिष्टा त्रिस्रोता:ताः विश्वासितद्यौः (35b) ऊ र्ध्वधाराव्याजेन दिवो

विश्वसनार्थमिव (स्व) पतिरिति इयं रक्ता सतो वहती वहतीत्ययुक्तं, रक्ता भवति सा

भार्या भवतीत्युपहासार्थः ॥ ६१
 
-
 

 
सं० व्या०--६१. शत्राविति ॥ काली कृष्णा भगवती वो युष्माकं प्रीतये

प्रीत्यर्थं कल्पतां जायतां, किंभूता काली हसितपतिः हसितः पतिर्यया सा हसितपतिः
 

-
-----------------------
[^
.] ज० का०--प्रेषिते ।
 
-
 

[^
.] का०--त्रयमधिकतरमिति पाठः पादटिप्पणे ।
 
-
 
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy