2023-03-23 13:35:59 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
१०० ]
महाकविवाण-विरचितं चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क ५३ व्याख्या
चक्र
र्यद्वक्त्रं कैतवाविष्कृतमहिषतनौ विद्विषत्याजिभाजि ।
प्रोतात्प्रासेन मूर्ध्नः सघृणम
कल्याणान्याननाब्जं सृजतु तदसृजो धारया वक्रितं वः ॥ ५३॥
कुं० वृ०
जगत्संहारकारिणी यत्र प्रलीयते जगत् कालरात्रिः कालभगिनी जगत्प्राणाधि-
देवतेति पुराणात्, किंविशिष्टं तत् यत् तदसृजो धारया व
असृक् तदसृक् तस्य तदसृजः,
मिव मत्वा वक्रीकृतमित्यर्थः, किंविशिष्टया धारया अभिमुखमायातया सम्मुखमा-
गतया, कस्मान् मूर्द्ध
कस्य सम्बन्धिनो महिषस्य, तदिति किं यत् चक्रस्य
चक्रे, च पुनः परशो: कुठारस्य अस्त्र्या नावकृतं चक्रे; अपि च, क्षुरप्रस्य बाण-
विशेषस्यापि
विद्विषति शत्रौ
महिषत
तस्मिन् ॥५३॥
सं० व्या०
तत् कालरात्र्याः भगवत्याः सम्बन्धि, वो युष्माकं कल्याणानि श्रेयांसि सृजतु
विदधातु,
अभिमुखया सम्मुखागतया कस्मान्मूर्द्धनः शिरसः किमवस्थात् प्रोतात् प्रासेनायुध-
विशेषेण प्रास्य इति प्रासः
यथा भवत्येव, यदा आननाब्जं वक्रं न चक्रे न कृतं चक्रस्यास्त्र्या धारया न च
खलु स्फुटं पर
वक्रं न चक्रे, महिषस्य तनुः महिषतनुः कैतवेन व्याजेनाविष्कृता प्रकटीकृता
महिषतनुर्येन सः कैतवाविष्कृतमहिषतनुः तस्मिन् विद्विषति शत्
युद्धजुषि सति युध्यमानेन महिषेण तत्पक्षैर्वासुरैश्च
वक्रमित्यर्थः ॥५३॥
------------------------------
[^१
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy