2023-03-23 13:02:41 by manu_css
This page has been fully proofread once and needs a second look.
१८ ]
महाकविबाण-विरचितं चण्डीशतकम्
[ पद्याङ्क ५१ व्याख्या
कु
क्षुण्णः विचूर्णितः, किमभिधान: महिषः, किमिव तृणमिव, केन क्षुण्णः महिम्ना
आत्मीयप्रभावेन, किं कृत्वा
दृष्ट्यावलोकनेनैव जित्वा चूर्णीकृ
आकाशपर्यन्तो येन, पृच्छादिना व्योममार्गः इत्यर्थः, केन महिम्ना महत्वेन,
कुर्व्वन् क्रीडा क्रोडाभिशङ्कां विदधत्, क्रीडार्थं क्रो
शूकरोऽयमिति तां विदधत्; अन्यच्च, किंभूतः पीवा स्थूलत
दृश्यते,
च्छावगाहः, क्षये प्रलयसमये यो रयो वेगः तेन मिलितः सञ्जातो यः एकार्णवः
एक: समुद्रः तस्मिन्नेवेच्छया विस्तीर्णत्वात् स्वेच्छयाऽवगाहो विलोडनं यस्य स
तथाविध एतदुक्
पङ्कानां तु बहुत्वं समुद्रबहुत्वात्; अन्यच्च, किंभूतः विलयन
शून्योत्तमाङ्गः, विगलन्ती
विगलच्छृङ्गे ताभ्यां रहितं शून्यं उत्तमाङ्गं यस्य स तथाविधः, कुतस्तयोर्विलयनं
दाहात्, कस्य नेत्रत्रयाग्ने अर्थाद्देवीसम्बन्धिनः अयमभिप्रायः, यत एव क्रोडाभिशङ्
जनयति,
सं० व्या०--५१. कृत्वेति ॥ सा अम्बिका गौरी वो युष्मान्
यया अरि
महिषः क्षुण्णः विदधत् क्रीडाक्रोडाभिशङ्कां कां, क्रीडद्
स्तस्याभिशङ्कां भ्रान्
सीमा अवधिर्व्
कृत्वा क्रीडाक्रोडाभिशङ्कां विदधत् तदुच्यते, कृत्वा पातालेत्यादि, क्षये रयः प्रलय-
वेगस्तेन मिलितः स चा
समुद्रो जात इत्यर्थः, इच्छयाऽवगाहः क्षयरयमिलि
पङ्के रसातलकर्द्दमे कृत्वा विधाय एतदुक्
इच्छावगाहं कृतवान्
क्रोडाभिशङ्कां विदधत्, विलयत् विगलच्छृङ्गशून्योत्तमाङ्गः विलयनं विहृति-
र्विलयने विगलने विनष्यतीत्येवं शृङ्
मुत्तमाङ्गं मूर्द्धा यस्य स तथोक्तः, कुतो विलयनं दाहात् तापात्, कस्य नेत्रत्रयाग्
देव्या यन्नेत्रत्रयं तदेवाग्निः, क्रोधावलोकनात् तस्य दाहादिति ॥५१॥
CC-0. RORI. Digitized by Sri Muthulakshmi Research Academy
-