चाणक्यराजनीतिः /203
This page has not been fully proofread.
174
गूढमैथुनधाष्टर्ये च
गूहेत् कूर्म इवाङ्गानि
गोपयेत् स्वानि रन्ध्राणि
ग्रहमन्त्रप्रयोक्ता च
ग्रामं जनपदस्यार्थे
ग्रामान्तरे पिशाचाश्च
घासमिन्धनमन्नाद्यं
चण्डालश्च दरिद्रश्च
चापलाद् वारयेद् दृष्टिं
चारैः पश्यन्ति राजानः
छाया राजसु संमानम्
छिद्यन्ते सरलास्तत्र
जठरं को न बिभर्ति
जयेति जीवेति सदा
जात्यन्धोऽपि वरं राजा
जानीयात् प्रेषणे भृत्यान्
जितेन्द्रियाः सत्यपरा:
जिह्वाग्रे बन्धनं चापि
जिह्वाग्रे वसते लक्ष्मीः
जीर्णमन्नं प्रशंसन्ति
ज्ञानमात्रफला विद्या
ज्ञानविज्ञानसंपन्न:
तच्चित्रं यदि निर्धनोऽपि
तच्चित्रं यदि रूपयौवनवती
तत्राहं किं करिष्यामि
CĀŅAKYA-RĀJA-NĪTI
श्लोकसंख्या
१५
१४३
१४५
२३१ तथैवमागते काले
१५४
२५८
१६१
८५
२५२
२७४
१३०
२७३
५६
७९
२०१
२०७
१३१
१६४
२४९
२३०
तथा चतुर्भिः पुरुषः
तथा पुरुषमप्येवं
तथा वित्तमुपादाय
३३
तदर्धं राजसेवायां
तदहं संप्रवक्ष्यामि
तदेव शुष्कं परिवर्जयन्ति
तद्वद् दुग्धप्रयोगेण
तनिम्ना शोभन्ते गलित
तमर्थवन्तं पुनराश्रयन्ते
तस्मात् तदेव वक्तव्यं
तस्मात् समस्त कार्येषु
तस्मात् सर्वाणि कार्याणि
तस्माद् भूमीश्वरो नित्यं
तस्मान्मूर्खसहस्रेषु
तान्यॆव कालेन विपत्कराणि
तीक्ष्णान् कण्टकिनो बहिः
तुल्यार्थे तुल्यसामर्थ्य
तुषमात्रे पृथग्भिन्ने
तृणैरावेष्टयते रज्जुः
तृतीये क्रयविक्रयौ
तृप्येन्न चक्षुः प्रियदर्शनेन
तृप्येन्न राजा धनसंचयेन
तेन संवर्धते राजा
ते नियोज्या यथायोग्यं
तौ न स्तो यस्य स क्षिप्रं
त्यजन्ति मित्राणि धनैः
त्यजेत् क्रोधमुखीं भाय
त्यजेत् स्वामिनमत्युग्रम्
त्यजेदेकं कुलस्यार्थे
""
२४१ वजेद् धर्म दयाहीनं
श्लोकसंख्या.
१९९
२००
६८
१४२
१७०
६२
६६.
६१
१३३
१८३
१४९.
२१०
२०५
२२८
१९.
२१६
११९
१३९.
१७१
७२
१८९
१९६.
९०
६१
१५३
१८
१५४
१५३
गूढमैथुनधाष्टर्ये च
गूहेत् कूर्म इवाङ्गानि
गोपयेत् स्वानि रन्ध्राणि
ग्रहमन्त्रप्रयोक्ता च
ग्रामं जनपदस्यार्थे
ग्रामान्तरे पिशाचाश्च
घासमिन्धनमन्नाद्यं
चण्डालश्च दरिद्रश्च
चापलाद् वारयेद् दृष्टिं
चारैः पश्यन्ति राजानः
छाया राजसु संमानम्
छिद्यन्ते सरलास्तत्र
जठरं को न बिभर्ति
जयेति जीवेति सदा
जात्यन्धोऽपि वरं राजा
जानीयात् प्रेषणे भृत्यान्
जितेन्द्रियाः सत्यपरा:
जिह्वाग्रे बन्धनं चापि
जिह्वाग्रे वसते लक्ष्मीः
जीर्णमन्नं प्रशंसन्ति
ज्ञानमात्रफला विद्या
ज्ञानविज्ञानसंपन्न:
तच्चित्रं यदि निर्धनोऽपि
तच्चित्रं यदि रूपयौवनवती
तत्राहं किं करिष्यामि
CĀŅAKYA-RĀJA-NĪTI
श्लोकसंख्या
१५
१४३
१४५
२३१ तथैवमागते काले
१५४
२५८
१६१
८५
२५२
२७४
१३०
२७३
५६
७९
२०१
२०७
१३१
१६४
२४९
२३०
तथा चतुर्भिः पुरुषः
तथा पुरुषमप्येवं
तथा वित्तमुपादाय
३३
तदर्धं राजसेवायां
तदहं संप्रवक्ष्यामि
तदेव शुष्कं परिवर्जयन्ति
तद्वद् दुग्धप्रयोगेण
तनिम्ना शोभन्ते गलित
तमर्थवन्तं पुनराश्रयन्ते
तस्मात् तदेव वक्तव्यं
तस्मात् समस्त कार्येषु
तस्मात् सर्वाणि कार्याणि
तस्माद् भूमीश्वरो नित्यं
तस्मान्मूर्खसहस्रेषु
तान्यॆव कालेन विपत्कराणि
तीक्ष्णान् कण्टकिनो बहिः
तुल्यार्थे तुल्यसामर्थ्य
तुषमात्रे पृथग्भिन्ने
तृणैरावेष्टयते रज्जुः
तृतीये क्रयविक्रयौ
तृप्येन्न चक्षुः प्रियदर्शनेन
तृप्येन्न राजा धनसंचयेन
तेन संवर्धते राजा
ते नियोज्या यथायोग्यं
तौ न स्तो यस्य स क्षिप्रं
त्यजन्ति मित्राणि धनैः
त्यजेत् क्रोधमुखीं भाय
त्यजेत् स्वामिनमत्युग्रम्
त्यजेदेकं कुलस्यार्थे
""
२४१ वजेद् धर्म दयाहीनं
श्लोकसंख्या.
१९९
२००
६८
१४२
१७०
६२
६६.
६१
१३३
१८३
१४९.
२१०
२०५
२२८
१९.
२१६
११९
१३९.
१७१
७२
१८९
१९६.
९०
६१
१५३
१८
१५४
१५३