चाणक्यराजनीतिः /158

Varia
 

 
III. KING's FRIENDS, ENEMIES, ETC.
 

 
बलं विद्या च विप्राणां राज्ञां सैन्यं बलं तथा ।

बलं वित्तं च वैश्यानां शूद्राणां चैकनिष्ठता ॥ १५५ ॥
॥

बाहुवीर्ययं बलं राज्ञो ब्राह्मणो ब्रह्मविद् बली ।

रूपयौवनमाधुर्येयं स्त्रीणां बलमनुत्तमम् ॥ १५६ ॥

इतं ज्ञानं क्रियाहीनं हताश्चाज्ञानिनः क्रियाः ।

हृतं निर्नायकं सैन्यं स्त्रियो नष्टा ह्यभर्तृकाः ॥ १५७ ॥
 
129
 
155. CV 2.16. Also CPS 29.15.
 
Also in IS 4388. (Cf. MBh 2.38.17cd-18ab and 5.167.17,
Mn 2.155.)
 
9
 
(b) सैन्यबलं CPS.
 
(c) वेश्यानां CVP.
 
(d) सेवनं बलम् CVK ; च कनिष्ठता CVBn1, CVB1, CVLd.
 
156. CV 7.11, Cv 6.4. Also CnT I 43, CPS 203.72.
Also in SRBh 386.359, IS 4457. Also found in LN (P) 95,
DhN(P) 73, NKy (B) 123, (cf. 138).
 
(a) बाह्रोवीर्य CVAh; बाहुबुद्धिब° CvTb; 'वीर्यबलो राजा Cv (for
other variants see Cv ) ; राज्ञां IS.
 
(b) ब्रह्मणां ब्रह्मवित् CVBn2; ब्रह्म ब्रह्मविदां बलम् Cv.
(c) यौवनसंपत्ति: Cv (शीलं विनयसं° CVP V, CvLd).
(d) च बलमुत्तमम् Cv.
 
157. CV 8.8, CL 2.10. Also CnT I 35, CPS 233.34.
Also in SRBh 166.570, IS 7361; ( cf. HH 6.5-6. ) Also see
 
LN(P) 96, DhN (P) 257, NKy (B) 124.
 
(b) हता येऽज्ञानिनो नरा: CL ( च ज्ञानिन: किया CLI) ; हंतश्चाज्ञानतो
नर: CV, CLA, CLB; ज्ञानिनो नरा: SRBh.
 
(c) चानायकं CLB ( fn.), CLI, CLA, CLL I, SRBh.
(d) अमर्यादाः स्त्रियो हता: CL ( अभर्तारो हताः स्त्रियः CLB fn.,
CLH, CLTb, CLI, SRBh; इता निर्नायकाः स्त्रिय: CLP V).