चाणक्यराजनीतिः /136
This page has not been fully proofread.
II. KING's DUTIES AND QUALITIES
अविद्यः पुरुषः शोच्यः शोच्यं मैथुनमप्रजम् ।
निराहाराः प्रजाः शोच्याः शोच्यं राज्यमराजकम् ॥ १०१॥
धन्यास्ते ये न पश्यन्ति देशभङ्गं कुलक्षयम् ।
परचित्तगतां नारीं पुत्रं च व्यसने स्थितम् ॥ १०२ ॥
पुनर्वित्तं पुनर्मित्रं पुनर्भार्या पुनर्मही ।
एतत् सर्वे पुनर्लभ्यं न शरीरं पुनः पुनः ॥ १०३ ॥
101. CN 55.
Also in MBh 5.38.77cd-78ab, SR.Bh. 162.388, IS 684. Cf..
Vet 11.12 & 21.193.
107
(a) अविद्य° CNSJ, CNSIC, CNSIv, CNSS.
(b) भवनम° CNSA.
(d) राष्ट्रम् [रा॰] MBh.
This is probably not an original Cānakya maxim, but:
borrowed from MBh.
102. CR 8.3. Also CNG 157, CPS 223.10.
Also in GP 1.115.3, PP 2.43 & 5.58 cd/ab, PtsK 5.65,
SRBh 66.29, SV 3173, IS 3084 (v. 1.), Subh 208. Cf Pts 5.78,
2.52 and 1.363.
(a) तात [ते ये] PP, Subh.
(b) देशध्वंसं CRT.
(c) परहस्तगतां CNG, PP, PtsK; °रतां CRC, CPS; °गतान्
दारान् CRBh II, GP, GPy, SRBh, SV; भार्यो [ना॰] CRB,
CNG, PP, PtsK.
(d) मित्रं च विषमस्थितम् ( चापदि संस्थितम् Subh, PP 2.43 [v.l.])
CNG, PP, PtsK, IS; मित्रमापदमागतम् Bh in PP 5.58;
कुव्यसने GP, GPy; व्यसने रतम् C in SV; व्यसनातुरम्
SRBh, SV.
103. CV 14.3. Also CNT IV 107, CNM 104, CnT II 1.7,.
CnT III 1.7, CnT VI 7, CnT V 6, CPS 332.2. Cf. CNP II 141..
Also in SRBh 387.409, IS 4126. Cf. VCsr 20.1, VCjr 20.2..
(b) दाराः [भा॰]CVB2.
(c) सर्वरतप्रधानं हि CNM.
अविद्यः पुरुषः शोच्यः शोच्यं मैथुनमप्रजम् ।
निराहाराः प्रजाः शोच्याः शोच्यं राज्यमराजकम् ॥ १०१॥
धन्यास्ते ये न पश्यन्ति देशभङ्गं कुलक्षयम् ।
परचित्तगतां नारीं पुत्रं च व्यसने स्थितम् ॥ १०२ ॥
पुनर्वित्तं पुनर्मित्रं पुनर्भार्या पुनर्मही ।
एतत् सर्वे पुनर्लभ्यं न शरीरं पुनः पुनः ॥ १०३ ॥
101. CN 55.
Also in MBh 5.38.77cd-78ab, SR.Bh. 162.388, IS 684. Cf..
Vet 11.12 & 21.193.
107
(a) अविद्य° CNSJ, CNSIC, CNSIv, CNSS.
(b) भवनम° CNSA.
(d) राष्ट्रम् [रा॰] MBh.
This is probably not an original Cānakya maxim, but:
borrowed from MBh.
102. CR 8.3. Also CNG 157, CPS 223.10.
Also in GP 1.115.3, PP 2.43 & 5.58 cd/ab, PtsK 5.65,
SRBh 66.29, SV 3173, IS 3084 (v. 1.), Subh 208. Cf Pts 5.78,
2.52 and 1.363.
(a) तात [ते ये] PP, Subh.
(b) देशध्वंसं CRT.
(c) परहस्तगतां CNG, PP, PtsK; °रतां CRC, CPS; °गतान्
दारान् CRBh II, GP, GPy, SRBh, SV; भार्यो [ना॰] CRB,
CNG, PP, PtsK.
(d) मित्रं च विषमस्थितम् ( चापदि संस्थितम् Subh, PP 2.43 [v.l.])
CNG, PP, PtsK, IS; मित्रमापदमागतम् Bh in PP 5.58;
कुव्यसने GP, GPy; व्यसने रतम् C in SV; व्यसनातुरम्
SRBh, SV.
103. CV 14.3. Also CNT IV 107, CNM 104, CnT II 1.7,.
CnT III 1.7, CnT VI 7, CnT V 6, CPS 332.2. Cf. CNP II 141..
Also in SRBh 387.409, IS 4126. Cf. VCsr 20.1, VCjr 20.2..
(b) दाराः [भा॰]CVB2.
(c) सर्वरतप्रधानं हि CNM.