चाणक्यराजनीतिः /110

II. KING'S DUTIES AND QUALITIES

 
Good and Bad King
 

 
उत्खातान् प्रतिरोपयन् कुसुमितांश्चिन्वन् लघून् वर्धयन्

अत्युच्चान् नमयन् पृथून विदलयन् विश्लेषयन् संहतान् ।

तीक्ष्णान् कण्टकिनो बहिर्नियमयन् स्वारोपितान् पालयन्

मालाकार इव प्रयोगकुशलो राज्ये चिरं तिष्ठति ॥ १९ ॥

परेण चिन्तितो मन्त्रो दैवेन च निवारितः ।

साधुपथस्थितो राजा भगवान् दैवकिर्यथा ॥ २० ॥
 
81
 
19. CR 4.31. Also CPS 89.20.
 
Also in BhŚ 420 ac / bd, Nav 7, Han 9.34, ŚP 1294,
SRBh 142.15, SV 2947, SRK 124.24, IS 1171, Subh 222 ac / bd,
SMV 20.13 & fo. 45b, JSV 119.1, SuM 20.14 and B after 32.11;
cf. Navaratnaya (Ceyl) 11.
 
(a ) उत्पातान् IS ; शिशून् [ल°] Nav.
 
(b) उत्तुङ्गान् IS; पृथुंश्च लघयन् SP; प्रोत्तुङ्गान् Nav; नमयन् नतान्
समुदयन् SRK, Nav, SRBh; शनैरवनतान् संवर्धयन् भूतले [पृ°]
BhS; संततान् IS.
 
(c) कुञ्जात् BhS; कुब्जान् SP, Subh; क्रूरान् SRK; तीव्रान्
Nav; अन्त: IS; क्षुद्रान् SRBh; निगम° CRBh II;
विदलयन् [नि॰] CRB; विरचयन् BhŚ, IS; निरसयन् CRCa I,
CRBh I, SP, SRK; संरो° IS; म्लानान् (ग्ला° Nav) मुहुः (पुनः
SRBh, SP, SRK; Bhś has वि॰ from 6) सेचयन् (सिञ्च°
IS; सेव॰ IS) [स्वा°] Nav, SRBh, SP, SRK; संस्थितान् [सं॰]
 
Subh.
 
(d) प्रपञ्चचतुरो राजा चिरं नन्दति BhS, SRK; प्रयोगनिपुणो CRC,.
CPS, Nav, SRBh, SP; निपुणो IS; राजा CRBh II, Nav,
SRBh, SP; तिष्ठतु CRB; नन्दतु Nav, नन्दति SRBh, SP.
Śārdūlavikridita metre.
 
20. CNPN 101.
 
Also in CM 103.
 
(a) नरेण [7°] would be better.
(d) दैवकी CNPN.
 
6