2023-02-15 17:22:45 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तथा लक्ष्य-रूपे कथानके 'शर-चन्धो' नाम चतुर्दशः सर्गः- ३५१
विशिश्वासयिपांचॠरित्यादि — योषितः आत्मीयान् विशिश्वासयिपांचक्रुः
विश्वासयितुमिष्टवन्तः । मय्यन्यथा न भवनीयमिति । ण्यन्तस्य रूपम् ।
आलिलिङ्गुश्च लिष्यन्ति स्म । लिगिर्गत्यर्थः । आङ्पूर्वः परि वर्तते । बालान्
शिशुन् आजब्रुः शिरसि आघ्रातवन्तः । तथा चुचुम्बुश्च चुम्बितवन्तः । सुत-
प्रियाः सुताः प्रियाः यासामिति ॥
१०८१ - गम्भीर - वेदिनः संज्ञा गजा जगृहुरेक्षताः ॥
ववृधे शुशुभे चैषां मदो, हृष्टैश च पुष्टुवे ॥ १३ ॥
गम्भीरवेदिन इत्यादि
– ये गजा मत्तत्वादडशैर्हढमाहताः । गम्भीरं
विदन्ति ते गम्भीरवेदिनः । तस्मिन् काले संज्ञा युद्धौपयिकीर्जगृहुः गृहीतवन्तः ।
अक्षतास्तोत्राङ्कुशैरनाहताः सन्तः हृष्प्रैश्च गजैः
पुलि। हर्षा-
देषां मदो ववृधे वर्धते स्व । शुशुभे च शोभते म ॥
१०८२ - मृगाः प्रदक्षिणं सस्रुः, शिवाः सम्यग् ववाशिरे, ॥
,
अ-वामैः पुस्फुरे देहै:, प्रसेदे चित्त-वृत्तिभिः ॥ १४॥
मृगा इत्यादि — एवं संनय चलतां मृगाः दक्षिणपार्श्वेन गताः । सम्यग्व-
वाशिरे । वामपार्श्वस्थाः शिवाः शब्दितवत्य इत्यर्थः । 'वाश शब्दे ।' अवामै-
दक्षिणैर्देहैर्भुजादिभिः पुस्फुरे स्फुरितम् । भावे लिट् । चित्तवृत्तिभिर्मनोवृत्तिभिः
प्रसेदे प्रसन्नम् । पूर्ववत्सदेर्भावे लिट् ॥
१०८३ - प्राच्यमा॑ञ्जिहिपांचत्रे प्रहस्तो रावणाऽज्ञया ॥
द्वारं ररतुर् याम्यं महापार्श्व-महोदरौ. ॥ १५ ॥
प्राच्यमित्यादि — एवं शुभनिमित्तोत्साहितः प्रहस्तो रावणाज्ञया प्राच्यं
प्राचि भवं पूर्वहारम् '१३२१। प्राक्- ।४।२।११०॥ इति यत् । आजिहिषांचक्रे
गन्तुमिष्टवान् । '१९३३ । अहि गतौ' इत्यस्योदात्तेतः सनीट् । '२१७६ । अजादे
द्वितीयस्य ॥६॥।२।' इति द्विवचनम् । '२४४६ । नन्द्राः - १६ । १।३।' इति नकारो
न द्विरुच्यते । '२२४०। आम्प्रत्ययवत्- ।१।३।६३।' इत्यात्मनेपदम् । तथा महा-
पार्श्वमहोदरौ राक्षसौ याम्यं द्वारं दक्षिणम् । यमो देवता अस्येति । १०७८।
दित्यदित्या – ।४।१।८५।' इत्यत्र 'यमाञ्चेति वक्तव्यम्' उक्तं तेन प्राग्दीव्यती-
येऽर्थे ण्यप्रत्ययः । ररतुः गतौ । १९३१ । रघि गतौ" इत्यस्य रूपम् ॥
१०८४ - प्रययाविन्द्र जित् प्रत्यर्गियाय स्वयमुत्तरम् ॥
समध्यासिसिषांचक्रे विरूपाक्षः पुरोदरम् ॥१६॥
प्रययावित्यादि – प्रत्यक् पश्चिमद्वारं इन्द्रजित् प्रययौ गतवान् । प्रती-
च्याम् द्वारमिति '१९७४ । दिक्छब्देभ्यः ससमी-।५।३।२७।' इत्यादिना विहि-
तस्यास्तातेः १९८० । अञ्चेक् ।५।३।३०।' । भसंज्ञाभावात् '४१६॥ अचः ।
विशिश्वासयिपांचॠरित्यादि — योषितः आत्मीयान् विशिश्वासयिपांचक्रुः
विश्वासयितुमिष्टवन्तः । मय्यन्यथा न भवनीयमिति । ण्यन्तस्य रूपम् ।
आलिलिङ्गुश्च लिष्यन्ति स्म । लिगिर्गत्यर्थः । आङ्पूर्वः परि वर्तते । बालान्
शिशुन् आजब्रुः शिरसि आघ्रातवन्तः । तथा चुचुम्बुश्च चुम्बितवन्तः । सुत-
प्रियाः सुताः प्रियाः यासामिति ॥
१०८१ - गम्भीर - वेदिनः संज्ञा गजा जगृहुरेक्षताः ॥
ववृधे शुशुभे चैषां मदो, हृष्टैश च पुष्टुवे ॥ १३ ॥
गम्भीरवेदिन इत्यादि
– ये गजा मत्तत्वादडशैर्हढमाहताः । गम्भीरं
विदन्ति ते गम्भीरवेदिनः । तस्मिन् काले संज्ञा युद्धौपयिकीर्जगृहुः गृहीतवन्तः ।
अक्षतास्तोत्राङ्कुशैरनाहताः सन्तः हृष्प्रैश्च गजैः
पुलि। हर्षा-
देषां मदो ववृधे वर्धते स्व । शुशुभे च शोभते म ॥
१०८२ - मृगाः प्रदक्षिणं सस्रुः, शिवाः सम्यग् ववाशिरे, ॥
,
अ-वामैः पुस्फुरे देहै:, प्रसेदे चित्त-वृत्तिभिः ॥ १४॥
मृगा इत्यादि — एवं संनय चलतां मृगाः दक्षिणपार्श्वेन गताः । सम्यग्व-
वाशिरे । वामपार्श्वस्थाः शिवाः शब्दितवत्य इत्यर्थः । 'वाश शब्दे ।' अवामै-
दक्षिणैर्देहैर्भुजादिभिः पुस्फुरे स्फुरितम् । भावे लिट् । चित्तवृत्तिभिर्मनोवृत्तिभिः
प्रसेदे प्रसन्नम् । पूर्ववत्सदेर्भावे लिट् ॥
१०८३ - प्राच्यमा॑ञ्जिहिपांचत्रे प्रहस्तो रावणाऽज्ञया ॥
द्वारं ररतुर् याम्यं महापार्श्व-महोदरौ. ॥ १५ ॥
प्राच्यमित्यादि — एवं शुभनिमित्तोत्साहितः प्रहस्तो रावणाज्ञया प्राच्यं
प्राचि भवं पूर्वहारम् '१३२१। प्राक्- ।४।२।११०॥ इति यत् । आजिहिषांचक्रे
गन्तुमिष्टवान् । '१९३३ । अहि गतौ' इत्यस्योदात्तेतः सनीट् । '२१७६ । अजादे
द्वितीयस्य ॥६॥।२।' इति द्विवचनम् । '२४४६ । नन्द्राः - १६ । १।३।' इति नकारो
न द्विरुच्यते । '२२४०। आम्प्रत्ययवत्- ।१।३।६३।' इत्यात्मनेपदम् । तथा महा-
पार्श्वमहोदरौ राक्षसौ याम्यं द्वारं दक्षिणम् । यमो देवता अस्येति । १०७८।
दित्यदित्या – ।४।१।८५।' इत्यत्र 'यमाञ्चेति वक्तव्यम्' उक्तं तेन प्राग्दीव्यती-
येऽर्थे ण्यप्रत्ययः । ररतुः गतौ । १९३१ । रघि गतौ" इत्यस्य रूपम् ॥
१०८४ - प्रययाविन्द्र जित् प्रत्यर्गियाय स्वयमुत्तरम् ॥
समध्यासिसिषांचक्रे विरूपाक्षः पुरोदरम् ॥१६॥
प्रययावित्यादि – प्रत्यक् पश्चिमद्वारं इन्द्रजित् प्रययौ गतवान् । प्रती-
च्याम् द्वारमिति '१९७४ । दिक्छब्देभ्यः ससमी-।५।३।२७।' इत्यादिना विहि-
तस्यास्तातेः १९८० । अञ्चेक् ।५।३।३०।' । भसंज्ञाभावात् '४१६॥ अचः ।