2023-02-15 17:22:23 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तथा लक्ष्य-रूपे कथानके 'ऽशोक-यनिका-भङ्गो नामाटमः सर्गः– २२३
सि समुत्सहे स्म । '६३४ । यस्य च भावेन - । २।३।३७॥ इति सप्तमी । कपेः
प्रवेशोपक्रमयोः रावणसंप्राप्तिप्रतिगमनक्रियाभ्यां लक्ष्यमाणत्वात् । उपाक्रंसीति ।
८२७१२। उपपराभ्याम् । १।३।३९।' इत्यनेन वृत्त्यादिषु सर्ग उत्साहे क्रमेस्तङ् ।
उत्तमपुरुषैकवचनम् । '२३२३। सु-क्रमोरनात्मनेपदनिमित्ते ।७।२।३६।' इति
सिच इट् न भवति ॥
यद्यादाचेव प्रविष्टो ऽसि तर्हि किमिति स्त्रकर्म न दागेतवानसीलाह-
६५५ - तस्मिन् वदति रुष्टोऽपि ना ऽकार्ष देवि ! विक्रमम् ॥
अ - विनाशाय कार्यस्य विचिन्वानः परापरम् ॥११३॥
तस्मिन्नित्यादि — हे देवि ! तस्मिन् वदति रुष्टोऽपि विक्रमं नाकार्षं, तं
तथा वदन्तमनादृत्य विक्रमं नाकार्षमित्यर्थः । १६३५ । पष्टी चानादरे ।२।३।३८॥
इति चकारात्सप्तमी । किमर्थ कार्यत्य संदेशकथाढेरविनाशाय । विचिन्वानः
परापरं पौर्वापर्य निरूपयन् । कन्रसिप्राये तङ् ॥
कथं वानरस्त्वं तस्य किङ्कर इत्याह-
६५६ - वानरेषु कपिः स्वामी नरेष्व॑धिपतेः सखा ॥
जातो रामस्य सुग्रीवस् ततो दूतो ऽहमा॑गतः ॥११४॥
वानरेष्वित्यादि — वानरेषु स्वामी यः कपिः सुग्रीवः स नरेष्वधिपतेः
रामस्य सखा जातः । '६३३ । स्वामीश्वर ।२।३।३९॥ इत्यादिना षष्ठी-सप्तस्यो-
विधानात् सप्तम्युदाहृता । ततो ऽहं दूत आगतः ॥
आगत्य च लङ्कां प्रविश्य इहायात इत्याह -
युग्मम् - ११५-११६
६५७ - ईश्वरस्य निशाटानां विलोक्य निखिलां पुरीम् ॥
कुशलो ऽन्वेषणस्याऽहमा॑युक्तो दूत-कर्मणि ॥ ११५ ॥
ईश्वरस्येत्यादि – निशाटानां राक्षसानामीश्वरस्य दशाननस्य । अत्र षड्यु-
दाहृता । पुरीं निखिलां निःशेषां विलोक्य किं तत्र वर्तत इति । प्राप्त इति
वक्ष्यमाणेन संबन्धः । कुशलो ऽन्वेषणस्याहं सीताया अन्वेषणस्य निपुणः । आयुक्तो
दूतकर्मणि दूतक्रियायां व्यापृतः । '६३७ । आयुक्त-कुशलाभ्याम्- ।२।३।४०।'
इति षष्ठी - सप्तम्यौ ॥
६५८ - दर्शनीय तमाः पश्यन्
स्त्रीषु दि॒व्यास्व॑पि स्त्रियः ॥
प्राप्तो व्याल-तमान् व्यस्यन्
भुजङ्गेभ्यो ऽपि राक्षसान् ॥ ११६ ॥
सि समुत्सहे स्म । '६३४ । यस्य च भावेन - । २।३।३७॥ इति सप्तमी । कपेः
प्रवेशोपक्रमयोः रावणसंप्राप्तिप्रतिगमनक्रियाभ्यां लक्ष्यमाणत्वात् । उपाक्रंसीति ।
८२७१२। उपपराभ्याम् । १।३।३९।' इत्यनेन वृत्त्यादिषु सर्ग उत्साहे क्रमेस्तङ् ।
उत्तमपुरुषैकवचनम् । '२३२३। सु-क्रमोरनात्मनेपदनिमित्ते ।७।२।३६।' इति
सिच इट् न भवति ॥
यद्यादाचेव प्रविष्टो ऽसि तर्हि किमिति स्त्रकर्म न दागेतवानसीलाह-
६५५ - तस्मिन् वदति रुष्टोऽपि ना ऽकार्ष देवि ! विक्रमम् ॥
अ - विनाशाय कार्यस्य विचिन्वानः परापरम् ॥११३॥
तस्मिन्नित्यादि — हे देवि ! तस्मिन् वदति रुष्टोऽपि विक्रमं नाकार्षं, तं
तथा वदन्तमनादृत्य विक्रमं नाकार्षमित्यर्थः । १६३५ । पष्टी चानादरे ।२।३।३८॥
इति चकारात्सप्तमी । किमर्थ कार्यत्य संदेशकथाढेरविनाशाय । विचिन्वानः
परापरं पौर्वापर्य निरूपयन् । कन्रसिप्राये तङ् ॥
कथं वानरस्त्वं तस्य किङ्कर इत्याह-
६५६ - वानरेषु कपिः स्वामी नरेष्व॑धिपतेः सखा ॥
जातो रामस्य सुग्रीवस् ततो दूतो ऽहमा॑गतः ॥११४॥
वानरेष्वित्यादि — वानरेषु स्वामी यः कपिः सुग्रीवः स नरेष्वधिपतेः
रामस्य सखा जातः । '६३३ । स्वामीश्वर ।२।३।३९॥ इत्यादिना षष्ठी-सप्तस्यो-
विधानात् सप्तम्युदाहृता । ततो ऽहं दूत आगतः ॥
आगत्य च लङ्कां प्रविश्य इहायात इत्याह -
युग्मम् - ११५-११६
६५७ - ईश्वरस्य निशाटानां विलोक्य निखिलां पुरीम् ॥
कुशलो ऽन्वेषणस्याऽहमा॑युक्तो दूत-कर्मणि ॥ ११५ ॥
ईश्वरस्येत्यादि – निशाटानां राक्षसानामीश्वरस्य दशाननस्य । अत्र षड्यु-
दाहृता । पुरीं निखिलां निःशेषां विलोक्य किं तत्र वर्तत इति । प्राप्त इति
वक्ष्यमाणेन संबन्धः । कुशलो ऽन्वेषणस्याहं सीताया अन्वेषणस्य निपुणः । आयुक्तो
दूतकर्मणि दूतक्रियायां व्यापृतः । '६३७ । आयुक्त-कुशलाभ्याम्- ।२।३।४०।'
इति षष्ठी - सप्तम्यौ ॥
६५८ - दर्शनीय तमाः पश्यन्
स्त्रीषु दि॒व्यास्व॑पि स्त्रियः ॥
प्राप्तो व्याल-तमान् व्यस्यन्
भुजङ्गेभ्यो ऽपि राक्षसान् ॥ ११६ ॥