2023-02-15 17:22:18 by ambuda-bot
This page has not been fully proofread.
तथा लक्ष्य-रूपे कथानके 'ऽशोक वनिका-भङ्गो नामाष्टमः सर्गः-१२७
स एषां ग्रामणीः । ९।२।७८ । इति कः । १३७३ । प्रत्ययोत्तरपदयोश्च १७।२।१८।
इति मदादेशः । संगच्छस्व संगतो भव । पूर्ववदात्मनेपदम् । समारन्त ममा
भीष्टा इति ममाभिप्रेता ये संकल्पा अभिप्रायाः 'कड़ा नु मे सुहृत्तया वा कश्चि-
देष्यति यस्याहमुपयोगी स्याम्' इति ते समारन्त आगताः त्वय्युपागते सति ।
अर्लुङि पूर्वच दात्मनेपदम् । '२३८२ । सर्ति-शास्त्यर्तिभ्यश्च ।३।१।५६ । इत्यि
'२४०६ । ऋ- दशोऽडि गुणः ।७।४।१६॥२२५४। आडजादीनाम् । ६।४।७२।'
भाषाविषयस्य प्रयोगः ॥
न चैवं मिथ्या वायुर्मे सुहृदियाह-
५५९–के न संविद्रते, वायोर् मैनाकाऽद्रिर् यथा सखां,
"
यत्नादु॑पाह्वये प्रीतः, संह्रयस्त्र विवक्षितम् ॥ १७॥'
क इत्यादि – वायोमैनाकादियथा सखेति के न संविद्वते न जानन्ति । वेत्तेः
पूर्ववदात्मनेपदम् । '२७०१ । वेत्तेर्विभाषा ।७।१।७।' इति रुट् । तस्मात् । प्रीतः
सन् अहं यत्रादुपाह्वये भवन्तमाह्वयामि । ततः संहृयस्व कथय विवक्षितमभि-
प्रेतम् । '२७०३। नि- समुपविभ्यो ह्रः ।१।३।३०।' इत्यकर्त्रभिप्राये लदलोटोरा-
रमनेपदम् । ततोऽकर्मकादिति निवृत्तम् । सामान्येन विधानम् ॥
५६० - द्योमि॑िर्वावयमानं तम॑वोचद् भूधरं कपिः ॥
उपकुर्वन्तर्मत्यर्थ प्रकुर्वाणोऽनुजीवि-वत् ॥ १८ ॥
द्यामित्यादि – द्यामिवाकाशमिवाह्वयमानं महत्तया स्पर्धमानम् । २७०४ ।
स्पर्धायामाङः ।१।३।१।' इत्यात्मनेपदम् । अत्यर्थमुपकुर्वन्तं आतिथ्येन तमीदृशं
भूधरमवोचत् । कपिः प्रकुर्वाण: सेवमानो अनुजीविवत् भृत्यवत् । '२७०५ ।
गन्धन - ।१।३।३२।' इत्यादिना सेवने तङ् ॥
५६१ - 'कुल-भार्यां प्रकुर्वाणम॑हं द्रष्टुं दशाननम् ॥
यामि त्वरा-वान् शैलेन्द्र !, मा कस्यचिदुपस्कृथाः १९
कुलभार्यामित्यादि – अहं दशाननं द्रष्टुं यामि कुलभार्या प्रकुर्वाणं कुल-
नारीमभिगच्छन्तम् । तस्यां सहसा प्रवर्तमानमित्यर्थः । साहसिक्ये तडू । त्व-
रावान् स्वरायुक्तः । अतः हे शैलेन्द्र ! मा कस्यचिदशनपानादिकस्य उपस्कृथाः
अतिशयवन्तं मा कार्षीरित्यर्थः । माङि लुङ् । प्रतियत्वे तङ् । '२५४७ । तनादि-
भ्यस्त थासोः ।२।४।७९॥ इति सिचो लुक् । '२५५२। उपाध्प्रतियत्न - । ६।१।-
१३९ ।' इति सुदं । कस्यचिदिति '७१४ । कृञः प्रतियत्ने ।२।३।५३।' इति
कर्मणि षष्टी ॥
१ '७७७ । वयस्यः स्निग्धः सवया, अथ मित्रं सखा सुहृत् ॥ २-'८० । यो दिवौ द्वे
स्त्रियामभ्रं व्योम पुष्करमम्बरम् । नभोऽन्तरिक्षं गगन मनन्तं सुरवर्त्म खम् । वियद् विष्णुपदं
वा तु पुंस्याकाश-विहायसी ॥' ३ – '७७४ । षण्डो वर्ष चरस् तुल्यो' सेवकार्थ्यनुजीविनः । इति
सर्वत्र ना० अ० ॥
स एषां ग्रामणीः । ९।२।७८ । इति कः । १३७३ । प्रत्ययोत्तरपदयोश्च १७।२।१८।
इति मदादेशः । संगच्छस्व संगतो भव । पूर्ववदात्मनेपदम् । समारन्त ममा
भीष्टा इति ममाभिप्रेता ये संकल्पा अभिप्रायाः 'कड़ा नु मे सुहृत्तया वा कश्चि-
देष्यति यस्याहमुपयोगी स्याम्' इति ते समारन्त आगताः त्वय्युपागते सति ।
अर्लुङि पूर्वच दात्मनेपदम् । '२३८२ । सर्ति-शास्त्यर्तिभ्यश्च ।३।१।५६ । इत्यि
'२४०६ । ऋ- दशोऽडि गुणः ।७।४।१६॥२२५४। आडजादीनाम् । ६।४।७२।'
भाषाविषयस्य प्रयोगः ॥
न चैवं मिथ्या वायुर्मे सुहृदियाह-
५५९–के न संविद्रते, वायोर् मैनाकाऽद्रिर् यथा सखां,
"
यत्नादु॑पाह्वये प्रीतः, संह्रयस्त्र विवक्षितम् ॥ १७॥'
क इत्यादि – वायोमैनाकादियथा सखेति के न संविद्वते न जानन्ति । वेत्तेः
पूर्ववदात्मनेपदम् । '२७०१ । वेत्तेर्विभाषा ।७।१।७।' इति रुट् । तस्मात् । प्रीतः
सन् अहं यत्रादुपाह्वये भवन्तमाह्वयामि । ततः संहृयस्व कथय विवक्षितमभि-
प्रेतम् । '२७०३। नि- समुपविभ्यो ह्रः ।१।३।३०।' इत्यकर्त्रभिप्राये लदलोटोरा-
रमनेपदम् । ततोऽकर्मकादिति निवृत्तम् । सामान्येन विधानम् ॥
५६० - द्योमि॑िर्वावयमानं तम॑वोचद् भूधरं कपिः ॥
उपकुर्वन्तर्मत्यर्थ प्रकुर्वाणोऽनुजीवि-वत् ॥ १८ ॥
द्यामित्यादि – द्यामिवाकाशमिवाह्वयमानं महत्तया स्पर्धमानम् । २७०४ ।
स्पर्धायामाङः ।१।३।१।' इत्यात्मनेपदम् । अत्यर्थमुपकुर्वन्तं आतिथ्येन तमीदृशं
भूधरमवोचत् । कपिः प्रकुर्वाण: सेवमानो अनुजीविवत् भृत्यवत् । '२७०५ ।
गन्धन - ।१।३।३२।' इत्यादिना सेवने तङ् ॥
५६१ - 'कुल-भार्यां प्रकुर्वाणम॑हं द्रष्टुं दशाननम् ॥
यामि त्वरा-वान् शैलेन्द्र !, मा कस्यचिदुपस्कृथाः १९
कुलभार्यामित्यादि – अहं दशाननं द्रष्टुं यामि कुलभार्या प्रकुर्वाणं कुल-
नारीमभिगच्छन्तम् । तस्यां सहसा प्रवर्तमानमित्यर्थः । साहसिक्ये तडू । त्व-
रावान् स्वरायुक्तः । अतः हे शैलेन्द्र ! मा कस्यचिदशनपानादिकस्य उपस्कृथाः
अतिशयवन्तं मा कार्षीरित्यर्थः । माङि लुङ् । प्रतियत्वे तङ् । '२५४७ । तनादि-
भ्यस्त थासोः ।२।४।७९॥ इति सिचो लुक् । '२५५२। उपाध्प्रतियत्न - । ६।१।-
१३९ ।' इति सुदं । कस्यचिदिति '७१४ । कृञः प्रतियत्ने ।२।३।५३।' इति
कर्मणि षष्टी ॥
१ '७७७ । वयस्यः स्निग्धः सवया, अथ मित्रं सखा सुहृत् ॥ २-'८० । यो दिवौ द्वे
स्त्रियामभ्रं व्योम पुष्करमम्बरम् । नभोऽन्तरिक्षं गगन मनन्तं सुरवर्त्म खम् । वियद् विष्णुपदं
वा तु पुंस्याकाश-विहायसी ॥' ३ – '७७४ । षण्डो वर्ष चरस् तुल्यो' सेवकार्थ्यनुजीविनः । इति
सर्वत्र ना० अ० ॥